Μαζί με το σαράκι του κατεστημένου που κατατρώει τον εκσυγχρονισμό της Κωνσταντινούπολης, στάσιμη και σε συνεχή υπαναχώρηση βρίσκεται ολόκληρη η τουρκική κοινωνία, μια κοινωνία δύο ταχυτήτων: της παράδοσης, που έχει τις βάσεις της στη μουσουλμανική ακαμψία, και της προόδου, που δρομολογείται από την ανάγκη αποδοχής από το δυτικό κόσμο, σύγκρουση που δίνει χαρακτήρα σχιζοφρενικό στη γείτονα για το δυτικό μάτι. Ηγεμονικά, η παράδοση χαϊδεύει την αυταρχικότητα αλλά και την απολυταρχία του πατέρα. Τόσο στα βάθη της Ανατολής, όσο και στις σύγχρονες πόλεις, όπως μας λέει εύστοχα ο νεαρός Σερέν Γιούτσε, οι απολιθωμένες ηθικές αξίες είναι ο μπούσουλας της οπισθοδρόμησης - της οποίας ο παραδοσιακός πατέρας γίνεται θιασώτης: φανατικός πατριωτισμός, θρησκευτική αφοσίωση, δομές απολύτως αναχρονιστικές. Η διάλυσή τους ξεφεύγει από τα στενά όρια της ατομικής ευθύνης και απλώνεται σε μία ευθύνη συλλογικότερη, μια ανατροπή της μάζας, της πλειοψηφίας που μέχρι σήμερα μένει στη σιωπή. Της πλειοψηφίας που επικροτεί τον αναιμικό ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία, που αρνείται να αφυπνιστεί, που κλείνει τα μάτια μπροστά στο φόβο της αγνώστου προόδου και επιμένει να συντηρεί τη νοοτροπία κάτω από την οποία βρίσκεται θαμμένη η κοινωνική αλλαγή. Μια μόνιμη ανισορροπία μεταξύ του πεσιμιστικού προβληματισμού και της ελπίδας δίνει στο φιλμ τη διαλεκτική που έκρυψε νωρίτερα, κραυγάζοντας με μονοδιάστατους χαρακτήρες: ο πατέρας αφέντης, η υποταγμένη γυναίκα, ο νεαρός γιος που ενηλικιώνεται σύμφωνα με το πρότυπο. Πριν αναχθεί σε οικουμενικό σύμβολο, η μπουρζουαζία του πολύ ενδιαφέροντος φιλμ του Γιούτσε, αποκαθηλώνεται μόνη της, μετατρέποντας απλές καθημερινές αποφάσεις σε αποφάσεις ζωής, ορίζοντας μόνη το αδιέξοδό της. "Ποιο είναι το πιο τρελό όνειρό σου;", ρωτάει η Γκιουλ το Μερτκάν, μόνο για να τη ρωτήσει πίσω εκείνος: "Πες μου εσύ πρώτη". Στέρηση ονείρων, στέρηση στόχων, στέρηση μέλλοντος.
Πάνος Τράγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου