Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου 2013

ΟΙ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΗΣ ΣΕΖΟΝ 2012-2013

1. HOLY MOTORS, του Leos Carax


Γράφοντας για τον χιτσκοκικό Άγνωστο του Εξπρές το 1951, ο Γκοντάρ δήλωνε πως ως απώτερος στόχος του σινεμά θα πρέπει να αναγνωριστεί η απόλυτη ένωση του κινηματογραφιστή με την κάμερα και της τελευταίας με την ανα-παριστώμενη σκηνή. Άλλωστε, ο κινηματογράφος αποτελεί μια εκ φύσως αποθέωση των φαινομένων. Η επίδραση όμως είναι αμφίδρομη. Τα οπτικοακουστικά μέσα του 20ου και του 21ου αιώνα είναι συγχρόνως αποτέλεσμα κι αιτία μιας βαθύτατης μεταβολής των μηχανισμών της ανθρώπινης αντίληψης. Η τεχνολογία γίνεται ο χώρος που οι άνθρωποι ζουν, ένας κόσμος προσομοίωσης που απώθησε οριστικά την πιθανότητα προσέγγισης μιας αλήθειας στις κοινωνικές μας σχέσεις. Κι αν μια τέχνη δίχως σώμα είναι σημάδι των μεταμοντέρνων μας καιρών, οι πολιτικές συνέπειες αυτής της εξέλιξης είναι δραματικές. Η υποδούλωση του ατόμου στο φαίνεσθαι χαράχτηκε πλέον σε μη αναστρέψιμα βάθη. Θεατής παθητικός του εαυτού του κι όσων το περιτριγυρίζουν, στέκει πλέον τυφλό απέναντι στην εθελούσια σκλαβιά του την αναγκαία αποξένωση.  Η "εσωτερίκευση" των έξωθεν επιβαλλόμενων κανόνων (ας θυμηθούμε πως οι κάμερες μας καταγράφουν παντού με τη συγκατάθεσή μας και για τη δική μας ασφάλεια...) δεν είναι παρά μια βουβή ομολογία συντριβής. Ο Carax, με σύμμαχο το κουρασμένο βλέμμα του Lavant, μας συμπονά και τραγουδώντας μας ζητά να ξανα-ζήσουμε (re-vivre). Το Holy Motors δεν μπορεί παρά να είναι το αριστούργημα της χρονιάς, κι ας λατρεύτηκε/μισήθηκε για όλους τους λάθος λόγους.

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

2. AMOUR, του Michael Haneke


Πόση σκληρότητα και πόση τρυφερότητα μαζί μπορεί να κρύβει η αγάπη; Η Αγάπη του Haneke σίγουρα κρύβει και τις δύο, επιλέγοντας να καταγράψει την μοναδική πραγματική δοκιμασία για κάθε διαπροσωπική σχέση: την από κοινού αντιμετώπιση της φθοράς - αυτής που φέρνει ο χρόνος, η αναγκαστική συνύπαρξη και τα γηρατειά. Η αληθινή αγάπη μπορεί να αναμετρηθεί μόνο με το φόβο απέναντι στην ανημπόρια που φέρνει η αρρώστια, με το ξεγύμνωμα και τη μοναξιά που νιώθει κανείς όταν, μέσα σ'ένα συνονθύλεμα τύψεων κι αυτολύπησης, προδίδεται από το σώμα του και το μυαλό του μπροστά στους ανθρώπους που τον νοιάζονται. Στην ύστατη αυτή μάχη απέναντι στο χρόνο και τη φθορά, αυτός που διατείνεται ότι αγαπά αληθινά, καλείται να αποδείξει ότι η συμπαράσταση και η αφοσίωση δεν είναι συμπεριφορές εγωιστικές και ότι η αγάπη δεν είναι απλώς μια σανίδα σωτηρίας απέναντι στη μοναξιά, ή αντίστροφα, τον πόνο. Αυτήν τη σκληρή κι επίπονη δοκιμασία επιλέγει να καταγράψει ο Haneke, προκαλώντας μας, εάν διαθέτουμε τη δύναμη και την αντοχή, να δοκιμάσουμε τα πραγματικά όρια της αγάπης, απογυμνωμένης από κάθε συμβατική ωραιοποίησή της.

Μαριάννα Ράντου

Μια αριστουργηματική ταινία πάνω στην βασανιστικά σταδιακή απώλεια του ετέρου ήμισυ που ψηλαφεί τα όρια και το βάθος της αγάπης ενός ζευγαριού. Μια αγάπη που εδράζει σε ένα κοινό πάθος για ένα πολιτιστικό ιδεώδες και όχι σε μια αποξενωμένη απελπισία (το ζευγάρι του Seventh Continent) ή σε μια γεμάτη οίηση μεσοαστική κενότητα (το ζευγάρι του Caché). Ο ατομικός πολιτισμός, όπως αποτυπώνεται πρωτίστως στην καθημερινή συμπεριφορά, θωρακίζει μέχρι ενός σημείου το ζευγάρι από τις επιδρομές της υποκριτικής ευπρέπειας και ιδιοτέλειας, καθιστά όμως δε την τελική διαδρομή ενάντια στη φθορά του χρόνου απολύτως μοναχική και επώδυνη όπως σχεδόν σε όλες τις αυθεντικά βιωματικές στάσεις ζωής.

Γιώργος Μπουκάτσας

3. IN THE FOG, του Sergei Loznitsa


Μάθημα υποταγής της υπαρξιστικής "αλαζονείας" στις ιστορικές, πολιτικοκοινωνικές συνθήκες που μας περιβάλλουν, το κοφτερό φιλμ του Loznitsa θα εστιάσει, ωστόσο, σε εκείνο το μικρό, μα καθοριστικό πεδίο των ελεύθερων επιλογών μας. Και θα προσγειώσει τον ηρωισμό των ιδεαλιστικών μας οραμάτων, στις ταπεινές μα ολότελα ανθρώπινες διαστάσεις του πραγματικού πολέμου. Ακόμα κι ο πολυκωδικός κινηματογράφος, με τις αναδρομικές του αφηγήσεις, δεν θα κατορθώσει να μας απαλλάξει από την ομίχλη. Περιττό, αφού το τίμημα που πληρώνουμε είναι ούτως ή άλλως ορατό.

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

4. BEYOND THE HILLS, του Cristian Mungiu



Εμπνεόμενος από ένα αληθινό περιστατικό που συνέβη το 2005, ο Mungiu μας δίνει ένα συγκλονιστικό πορτρέτο μιας κοινωνίας σε πλήρη αποσύνθεση. Οι θεσμοί είτε έχουν διαβρωθεί από τον κυνισμό και την αδιαφορία (οικογένεια, υγεία, αστυνομία) είτε, όντας εγκλωβισμένοι σε μεσαιωνικού τύπου αντιλήψεις, καταστρέφουν παρά ανακουφίζουν τους απελπισμένους ανέχοντες που αναζητούν καταφύγιο σ'αυτούς. Με μια ψύχραιμη και μεθοδική γραφή που δεν μοιράζει προφανή κατηγορώ και ευθύνες, ο Mungiu αναγάγει το προσωπικό δράμα ανολοκλήρωτου έρωτα στην κοινωνική του βάση και παραδίδει ένα μοναδικό μάθημα διαλεκτικού κοινωνικού κινηματογράφου.

Γιώργος Μπουκάτσας

5. THE MASTER, του Paul Thomas Anderson



Υιοθετώντας ένα μινιμαλιστικό ύφος με μια αφηγηματική ελλειπτικότητα που εναλλάσσει υπόγειες στυλιστικές εξάρσεις με συμπυκνωμένες νοηματικά σκηνές-κλειδιά, ο Paul Thomas Anderson δίνει αφενός μια ταινία πάνω στην αξεδιάλυτη σχέση καθοδηγητή και ακολούθου και αφετέρου μια ακτινογραφία των αναζητήσεων της αμερικάνικης κοινωνίας στα χρόνια μετά το Β' Παγκόσμιο. Ο αποσυντονισμένος λιμπιντικός ήρωας (ερμηνεία σταθμός από τον Joacquin Phoenix) που αναζητώντας κάποιο νόημα στη κοινωνία της καταναλωτικής αφθονίας καταντά υποχείριο επιτήδειων τσαρλατάνων και εμπόρων επίπλαστης "ψυχικής ηρεμίας" δεν διαφέρει πολύ από τον αποπροσανατολισμένο σύγχρονο άνθρωπο που αναζητά θαλπωρή σε κάθε λογής ιερατεία (κυβερνητικά και μη) και ad hoc διανοητικές αυθεντίες. Μια αριστουργηματική ταινία πολλών επιπέδων ανάγνωσης και προβληματισμού.

Γιώργος Μπουκάτσας

6. TABU, του Miguel Gomes


Μπορεί μια μοναχική, πληκτική ζωή να κρύβει έναν παράδεισο; Το Tabu είναι μια ταινία για έναν χαμένο παράδεισο, για χαμένα πάθη, για χαμένες, προηγούμενες ζωές. Καθώς τα "κεφάλαια" του φιλμ προχωρούν, τη διάχυτη μελαγχολία των παραιτημένων γηρατειών διαδέχονται η ένταση, τα πάθη κι ο ρομαντισμός των νιάτων και η αποπνικτική καθημερινότητα του διαμερίσματος στην πόλη εξαφανίζεται μέσα από την απελευθερωτική ανάμνηση της φύσης και της ελευθερίας του καταλυτικού πάθους. Ο πραγματικός (και κινηματογραφικός) παράδεισος μπορεί να απέχει πολύ από το θρησκευτικό.

Μαριάννα Ράντου

7. BARBARA, του Christian Petzold


Με αφορμή το καθεστώς της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας και τις ιδιαιτερότητές του, ο Petzold παραδίδει ένα πολιτικό σχόλιο για τις απατηλές υποσχέσεις του σύγχρονου καπιταλισμού και τη ξεχασμένη καθαρότητα των ιδεολογικών μας θέσεων σε έναν κόσμο που αλλάζει μένοντας απελπιστικά ίδιος. Η Barbara είναι ένα βραδυφλεγές δράμα έξοχου ρυθμού, λαμπρού σκηνοθετικού ελέγχου (πλάνα, ντεκόρ, ηθοποιοί, όλοι πιόνια σε μια συμβολικά ολοκληρωτική γεωμετρία) και μιας συγκλονιστικής πρωταγωνιστικής ερμηνείας που απαιτεί ξεχωριστή προσοχή.

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

8. COSMOPOLIS, του David Cronenberg


Στην είσοδο του 21ου αιώνα, ο κυβερνοκαπιταλισμός πανηγύριζε την επιτυχία του. Μέσα από πολύπλοκες αναλύσεις στηριγμένες στην εκλογίκευση και τη συμμετρία, το νέο μοντέλο του ανθρώπου και της κοινωνίας αυτοπαρουσιαζόταν ως άτρωτο. Μέχρι που ήρθε η ζωή: το ατίθασο γιουάν, ο ασύμμετρος προστάτης, ο εκτός κάθε σχεδίου Μπένο Λεβίν. Η αναπόφευκτη πτώση θα κινηματογραφηθεί από τον Κρόνενεμπεργκ ως μια έξοδος αυτοθυσίας από τη θαλπωρή των αριθμών και της λιμουζίνας. Καταδικασμένο να αγνοηθεί σε μια εποχή ασύλληπτων κυβερνο-ταχυτήτων, το Cosmopolis θα αναγνωριστεί ως προφητικό αριστούργημα την ημέρα που η περίφημη κρίση μας δε θα σημαίνει πια τέλος, αλλά μια νέα αρχή.

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

9. LIFE OF PI, του Ang Lee



Όπως μας διδάσκει ο ίδιος ο Pi, η ιστορία που μένει είναι αυτή που επιλέγουμε οι ίδιοι να κρατήσουμε Και αυτό τελικά που μένει από το Life of Pi και που κουβαλάμε ως θεατές για καιρό μετά είναι πολλή, πολλή κινηματογραφική ομορφιά. Οι θαυμαστές εικόνες του Ang Lee μεταμορφώνουν ιδανικά τα θαύματα της φαντασίας του Yann Martel και εκεί ακριβώς κρύβεται η πνευματικότητα που πολλοί ανησυχούσαν ότι δεν θα μπορούσε να μεταφερθεί από το "unfilmable" best seller στο πανί: η απίστευτη ιστορία του Pi, αποτυπωμένη σε εικόνες - και μάλιστα τέτοιας θεϊκής ομορφιάς - και ανεπτυγμένη σε όλη της την έκταση, κάνουν το μήνυμα του Martel για τη δύναμη της φαντασίας και για μια ζωή διαποτισμένη από πίστη, πιο δυνατό και  πιο ζωντανό από ποτέ. Η αλληγορία, χωρίς περιττούς διδακτισμούς, βρίσκεται στην ίδια τη δύναμη του κινηματογράφου: είναι αυτή που μπορεί να μετατρέπει μια τέτοια πνευματική, εξωπραγματική κι υπερβατική αφήγηση σε μια αληθοφανή χειροπιαστή, ολοζώντανη ιστορία που ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας.

Μαριάννα Ράντου

10. CESARE DEVE MORIRE, των Paolo & Vittorio Taviani


Επιχειρώντας να καταργήσει κάθε έννοια χώρου με ένα σκληρό παιχνίδι ενηλίκων (ως διοργανωτές) που διπλοκρύβεται (μια παράσταση σε ένα χώρο που παρουσιάζεται ως σκηνικό, δηλαδή που παρουσιάζει έναν άλλο χώρο) στα στενά όρια μιας φυλακής για να αναφερθεί σε έναν κόσμο δίχως σύνορα στην ασυδοσία της εξουσίας και την κάλπικη ελευθερία ως αγαθό, ούτε θεμελιώδες ούτε κεκτημένο, το αριστούργημα των αδερφών Ταβιάνι έρχεται στα 80 φεύγα τους για να συγκλονίσει τον τελευταίο των κυνικών θεατή και να υπενθυμίσει τη δύναμη του πολιτικού σινεμά, μιας Τέχνης δηλαδή που οφείλει να πλησιάσει την πανανθρώπινη αλήθεια που έχει δεχτεί με σκοπό να την προσφέρει ρεαλιστικά, μέγιστη τρικλοποδιά στις πρώτες βάσεις της Τέχνης των Τεχνών. Οι Ταβιάνι στα καλύτερά τους. "Από τότε που γνώρισα την Τέχνη, αυτό το κελί έγινε φυλακή" μας έρχεται η face to face συνειδητοποίηση με πολλαπλάσια δύναμη και ορμή, γιατί απλώς αργήσαμε να φτάσουμε σε αυτήν αλλά, ευτυχώς, προλάβαμε. Και ο Καίσαρας θα πεθάνει.

Πάνος Τράγος

Η λίστα περιλαμβάνει τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα της ψηφοφορίας των συντακτών του blog για τις ταινίες που κυκλοφόρησαν στις ελληνικές αίθουσες από 16/08/2012 μέχρι 15/08/2013.

Αναλυτικά οι επιλογές: 

Γιώργος Μπουκάτσας

1. Beyond the Hills
2. The Master
3. Cosmopolis
4. Amour
5. In the Fog
6. Barbara
7. Life of Pi
8. On the Road
9. No
10. Blancanieves
11. Before Midnight
12. Tabu
13. Stoker
14. Holy Motors
15. Le Capital

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

1. Cosmopolis
2. Holy Motors
3. Cesare Deve Morire
4. In the Fog
5. The Master
6. Beyond the Hills
7. Barbara
8. Tabu
9. No
10. Blancanieves
11. Lore
12. Django Unchained
13. Amour
14. Pieta
15. Like Someone in Love

Μαριάννα Ράντου

1. Amour
2. Skyfall
3. Holy Motors
4. Life of Pi
5. Barbara
6. Tabu
7. Argo
8. Looper
9. Blancanieves
10. Django Unchained
11. Before Midnight
12. The Hunt
13. Seven Psychopaths
14. No
15. Lore

Πάνος Τράγος

1. In the Fog
2. Cesare Deve Morire
3. Holy Motors
4. Beyond the Hills
5. The Master
6. Amour
7. Tabu
8. Just the Wind
9. Life of Pi
10. Killing them softly
11. Despues de Lucia
12. No
13. Killer Joe
14. Anna Karenina
15. Oblivion