LINCOLN (2012), του Steven Spielberg

Γνήσιος κληρονόμος μιας κινηματογραφικής λογικής που ξεκίνησε με τον Griffith και που στοχεύει στο συνδυασμό διασκέδασης και ιστορικής πληροφόρησης - με μία λέξη ψυχαγωγία - ο Steven Spielberg είναι για αυτόν και πολλούς ακόμα λόγους ο κατεξοχήν Αμερικάνος σκηνοθέτης. Στο πρόσωπο του Abraham Lincoln συναντά έναν ιδεολόγο πολιτικό, απόλυτο εκφραστή της γνήσιας αμερικανικής ροπής προς τον ιδεαλισμό ενός ήρωα εθνικού. Η επιλογή του φιλμ να επικεντρωθεί στους "κάτω από το τραπέζι" χειρισμούς του Προέδρου προκειμένου να περάσει την περίφημη 13η τροπολογία και να καταργήσει τη δουλεία, προσφέρει απλόχερα την ευκαιρία για μια σειρά από προβληματισμούς με επίκαιρες αποχρώσεις. Τα εγγενή όρια του ακριβοθώρητου δημοκρατικού πολιτεύματος και η υιοθέτηση του αμφίβολου ηθικά ρητού "ο σκοπός αγιάζει τα μέσα" σε στιγμές πολιτικής κρίσης συνιστούν ζητήματα πολύπλοκα, έστω κι αν τα ρίσκα που παίρνει το Lincoln δεν είναι δα και τόσα πολλά: δεν υπάρχει σήμερα ουσιαστικός αντίλογος σε μια πρωτοβουλία κατάργησης της δουλείας. Ωστόσο, ο Spielberg κατορθώνει μέσα από μια πρωτοφανή στο σινεμά του εγκράτεια (στοιχείο που έλειψε ακριβά από άλλες "πολιτικές" απόπειρες του σκηνοθέτη, και περιλαμβάνω και το πολυβραβευμένο Schindler's List στη λίστα αυτή) να αναδείξει το ηθικό δίλημμα του ανθρώπου και πολιτικού Lincoln, εμπλέκοντας σε αυτό το θεατή.

Φυσικά, θα χρησιμοποιήσει κάποιες ευκολίες, χαρακτηριστικές στο σινεμά του, όπως η ελάχιστα πειστική και συχνά μελοδραματική υποπλοκή με το γιο του Προέδρου στον οποίο προσωποποιείται η απειλή της συνέχισης της εμφύλιας σύρραξης (μαζί και η εμμονή του σκηνοθέτη για το δίπολο πατέρα-γιου). Όμως, η βωβή ένταση που η ταινία διατηρεί στις έντονα διαλογικές δυόμισι ώρες της, είναι ένα μικρό επίτευγμα που οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, σε ένα επιπλέον σημείο ταύτισης του Spielberg με τον Lincoln. Αμφότεροι είναι γεννημένοι αφηγητές, λαϊκοί παραμυθάδες, που λατρεύουν να διηγούνται ιστορίες απλές και κατανοητές στο κοινό τους. Διόλου τυχαία, αυτή είναι η εικόνα του Προέδρου που θα μείνει στο θεατή μετά τους τίτλους τέλους, χάρη και στην εκπληκτική σωματική-φωνητική ερμηνεία του Daniel Day Lewis στις στιγμές που ο χαρακτήρας του περικυκλώνεται από ανθρώπους κρεμασμένους από τα χείλη του. Κι ευτυχώς, ο Spielberg θα κρατήσει το καλύτερο για το τέλος, σε μια από τις πιο εμπνευσμένες σεκάνς ολόκληρης της φιλμογραφίας του. Τη στιγμή της δολοφονίας του Lincoln, επιλέγει να "παίξει" με τις ιστορικές γνώσεις και τις προσδοκίες του θεατή, με στόχο διπλό: αφενός να προσγειώσει ηχηρά την μεγάλη Ιστορία σε μια μικρή, ανθρώπινη αντίδραση στον πόνο, αφετέρου να εικονογραφήσει μια έξυπνη μεταφορά για την πολιτική και την Ιστορία ως θέαμα, ως μια θεατρική ή, ακόμα περισσότερο, κινηματογραφική παράσταση. Κρίμα που απουσιάζει κάποια επιπλέον εμβάθυνση του προβληματισμού που να θίγει τη στάση του σύγχρονου θεατή-πολίτη. 

Αχιλλέας Παπακωνσταντής