Το Φεστιβάλ των Καννών τη δεκαετία του '90 (Μέρος Δεύτερο)

1995

Η δεύτερη καλύτερη χρονιά (μετά το 1991) από πλευράς προγράμματος αποδείχτηκε επεισοδιακή. Αναμενόμενο, θα έλεγε κανείς, μόνο και μόνο χάρη στην παρουσία στην κριτική επιτροπή του άκρως προκλητικού John Waters (υπό την προεδρία της Jeanne Moreau). Κανένας από τους δύο δε γλίτωσε από το μένος του Θόδωρου Αγγελόπουλου τη βραδιά της βράβευσης. Ο Andy Garcia ανακοινώνει την απονομή του Μεγάλου Βραβείου στο Βλέμμα του Οδυσσέα και ο Έλληνας δημιουργός δηλώνει, μπροστά σε ένα αμήχανο και σιωπηρό κοινό, «αν αυτό έχετε να μου δώσετε, τότε δεν έχω κάτι άλλο να πω», πριν αποχωρήσει επιδεικτικά. Το μεγαλοπρεπές αριστούργημά του έχασε τη μάχη για το Χρυσό Φοίνικα από το Underground του Kusturica, ο οποίος μπήκε έτσι στην ομάδα των λίγων, εκλεκτών σκηνοθετών που έχουν κερδίσει δύο φορές το ύψιστο βραβείο στις Κάννες. Το Βραβείο Σκηνοθεσίας απονέμεται στο La Haine του Mathieu Kassovitz που ξεσήκωσε το κοινό στις προβολές του. Με άδεια χέρια έφυγαν το εξαιρετικό Dead Man του Jarmusch, το Ed Wood του Tim Burton στα καλύτερά του, το γοητευτικό O Convento του Manoel de Oliveira και το, αδίκως παραγνωρισμένο, Good Men, Good Women του Hou Hsiao-Hsien. Αντίθετα, το σπουδαίο Land and Freedom του Ken Loach παρηγορήθηκε με το Βραβείο της Επιτροπής και το Βραβείο FIPRESCI (εξ ημισείας με τον Αγγελόπουλο) και το Shanghai Triad του Zhang Yimou με το Μεγάλο Τεχνικό Βραβείο. Τέλος, συγκινητική ήταν η βράβευση στις ερμηνείες των Jonathan Pryce και Helen Mirren.

Χρυσός Φοίνικας: Underground του Emir Kusturica


1996

Για δεύτερη συνεχή χρονιά το φεστιβάλ μπορεί να περηφανεύεται για την ποιότητα των ταινιών που κοσμούν το διαγωνιστικό του τμήμα. H κριτική επιτροπή (προεδρεύοντος του Francis Ford Coppola) πανάξια απένειμε το Χρυσό Φοίνικα στο Secrets & Lies του Mike Leigh, ενώ η περίφημη μέθοδος του Άγγλου σκηνοθέτη απέφερε το Βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας για την Brenda Blethyn. Το Μεγάλο Βραβείο πήγε στο Breaking the Waves του Lars von Trier (χωρίς αυτή τη φορά ο Δανός να παρεκτραπεί), ενώ το Fargo απέφερε το δεύτερο Βραβείο Σκηνοθεσίας στον Joel Coen μέσα στην ίδια δεκαετία. Το γαλλικό σινεμά όρθωσε το ανάστημά του χάρη στη μεστή γραφή του Un Héros Très Discret του Jacques Audiard και του Comment Je Me Suis Disputé…(ma vie sexuelle) του Arnaud Desplechin, με το πρώτο να κερδίζει το Βραβείο Σεναρίου. Η καλύτερη ταινία του φεστιβάλ, όμως, ήταν αδιαμφισβήτητα το προκλητικά ερεθιστικό Crash του David Cronenberg, που σίγουρα ξεβόλεψε όσους έτυχαν να παρευρίσκονται στην πρωινή προβολή του στη Ριβιέρα, αλλά έφυγε μόνο με το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής.

Χρυσός Φοίνικας: Secrets & Lies του Mike Leigh


1997

Για δεύτερη φορά στη δεκαετία ο Χρυσός Φοίνικας θα μοιραστεί σε δύο ταινίες – κι όπως ακριβώς το 1993, όχι απαραίτητα στις καλύτερες του διαγωνιστικού. Ακόμα κι έτσι, τα Taste of Cherry του Abbas Kiarostami και The Eel του Shohei Imamura αποτελούν σημαντικές ταινίες, ενώ η πλήρης επικράτηση του ασιατικού σινεμά θα ολοκληρωθεί με το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο αξέχαστο Happy Together του Wong Kar Wai. Ακόμα και το Βραβείο Σεναρίου πήγε σε Ασιάτη, έστω κι αν το The Ice Storm αποτελούσε την πρώτη (και καλύτερη) εξόρμηση του Ang Lee στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Σπουδαίων φιλμ συνέχεια με το The Sweet Hereafter του Atom Egoyan, για το οποίο ακόμα και το Μεγάλο Βραβείο μοιάζει λίγο. Άξια αναφοράς είναι η βράβευση του Sean Penn για την ερμηνεία του στο μέτριο She’s So Lovely, δεύτερη μόλις ταινία του Nick Cassavetes, ενώ η Κρουαζέτ υποκλίθηκε στο σπουδαίο Ingmar Bergman που τιμήθηκε για τη συνολική προσφορά του στον κινηματογράφο. Το πλέον αξιομνημόνευτο περιστατικό του φεστιβάλ, όμως, ήταν η επεισοδιακή προβολή του Funny Games του Michael Haneke που ώθησε τον Wim Wenders να αποχωρήσει θορυβωδώς από την αίθουσα στη μέση της ταινίας. Η συμμετοχή του τελευταίου στο διαγωνιστικό με ένα φιλμ τιτλοφορούμενο ως The End of Violence μόνο ως ειρωνεία της τύχης μπορεί να εκληφθεί.

Χρυσός Φοίνικας: Taste of Cherry του Abbas Kiarostami και The Eel του Shohei Imamura


1998

Η χρονιά του Αγγελόπουλου και της δικαίωσης για τη συνολική του προσφορά στον παγκόσμιο κινηματογράφο, όπως και για την μακροχρόνια σχέση του με το φεστιβάλ. Η επιλογή δεν ήταν εύκολη για την κριτική επιτροπή που έτυχε μια από τις πλέον αξιόλογες συνθέσεις της (Martin Scorsese στην προεδρία, Alain Corneau, Arnaud Desplechin, Michael Winterbottom, Jean-Pierre Jeunet, Emmanuelle Béart, Chiara Mastroianni και Winona Ryder ανάμεσα στα μέλη). Ο θρίαμβος για το Μια Αιωνιότητα και μια Μέρα γίνεται σημαντικότερος αν υπολογιστούν οι ταινίες που σχημάτισαν το διαγωνιστικό τμήμα εκείνης της χρονιάς: το Festen του Vinterberg και το Idioterne του Trier (το Δόγμα στην πιο επίσημη εμφάνισή του), το πολυβραβευμένο La Vita e Bella του Benigni (Μεγάλο Βραβείο), το My Name is Joe του Ken Loach (Βραβείο Αντρικής Ερμηνείας), το Flowers of Shanghai του Hou Hsiao-Hsien και το The General του John Boorman (Βραβείο Σκηνοθεσίας). Αίσθηση προκάλεσαν τα ανατρεπτικά Fear and Loathing in Las Vegas του Terry Gilliam, The Hole του πάντα προκλητικού Tsai-Ming Liang, Velvet Goldmine του Todd Haynes και το Henry Fool του Hal Hartley που έφυγε με το Βραβείο Σεναρίου.

Χρυσός Φοίνικας: Μια Αιωνιότητα και Μια Μέρα του Θόδωρου Αγγελόπουλου


1999

Με πρόεδρο της επιτροπής τον David Cronenberg, οι αδερφοί Dardenne δεν έπρεπε να έτρεφαν και πολλές ελπίδες, αλλά η αριστουργηματική Rosetta τους θα μπορούσε να πείσει τον οποιονδήποτε ότι αξίζει το Χρυσό Φοίνικα. Κι ας είχε να αναμετρηθεί με καταπληκτικά φιλμ όπως το Ghost Dog του Jim Jarmusch ή το The Straight Story του David Lynch. Την προσοχή κέρδισε ο Bruno Dumont με το L’ Humanité που κέρδισε τρία συνολικά βραβεία (Μεγάλο Βραβείο, Αντρικής και Γυναικείας Ερμηνείας), ενώ αυτή ήταν η χρονιά που εδραιώθηκε ο έρωτας των Καννών με τον Pedro Almodovar, με την απονομή στο Todo Sobre Mi Madre του Βραβείου Σκηνοθεσίας. Άξια μνείας τα Limbo (ο σταθερά παραγνωρισμένος John Sayles σε αφηγηματικούς νεωτερισμούς) και Pola X (η επιστροφή πριν τη νέα εξαφάνιση για το σκηνοθέτη των Εραστών της Γέφυρας, Leos Carax).

Χρυσός Φοίνικας: Rosetta των Jean-Pierre και Luc Dardenne

Αχιλλέας Παπακωνσταντής