Το τέλος το Β’ παγκοσμίου πολέμου είναι σε όλους γνωστό. Μια πτήση του Enola Gay, οι ατομικές βόμβες, τα "μανιτάρια" και το τέλος. Η συνειδητοποίηση όμως που θα οδηγούσε σε αυτή την πράξη πρέπει να είχε έρθει πιο πριν. Όταν οι Αμερικανοί μάχονταν μέρχις εσχάτων με τους Ιάπωνες και αυτοί έμοιαζαν να μη το βάζουν ποτέ κάτω. Ίσως και από αυτή την ίδια την αρχική μάχη για το ξερονήσι της Ιβο Τζιμα, που, αν ο Κλιντ Ιστγουντ δεν είχε στρέψει το φακό του δις το 2006, μεγάλο μέρος του κόσμου πιθανόν να αγνοούσε. Άλλωστε τί είναι; Ένα ξερό, σχεδόν ακατοίκητο κομμάτι γης στην άκρη του Ειρηνικού. Που όμως ταυτόχρονα είναι κομμάτι της γης της Ιαπωνίας. Της γης που οι Γιαπωνέζοι είχαν ορκιστεί στον αυτοκράτορά τους να προστατεύσουν μέχρις εσχάτων. Με απόλυτη αυτοθυσία, «ποτέ από το χρέος μην κινούντες».
Η αυτοθυσία είναι μια έννοια απόλυτα συνυφασμένη με την έννοια του πολέμου. Η ζωή του στρατιώτη δεν μετρά: Θυσιάζεται για την πατρίδα και την οικογένεια. Ο στρατιώτης στην πρώτη γραμμή και η οικογένεια να μένει πίσω, για να προστατευτεί. Μένει πίσω, για να παραμείνει ζωντανή. Ζωντανή, μα μισή. Και έτσι η αυτοθυσία μετατρέπεται σε δίλημμα: «Να πεθάνω για να σώσω την οικογένεια και την πατρίδα ή να μείνω ζωντανός για να βοηθήσω την οικογένεια και την πατρίδα;». Ανθρώπινες σκέψεις, γεμάτες τρομακτικές αντιφάσεις. Έχουμε ίσως από καιρό ξεχάσει πως στον πόλεμο αυτοί που πολεμούν είναι πάντα άνθρωποι. Που ήταν άνθρωποι πριν τον πόλεμο, είναι κατά τη διάρκειά του και θα συνεχίσουν να είναι μετά το πέρας του -αν βγουν ζωντανοί. Ακόμα κι όταν αποκτηνώνονται από τη βαρβαρότητα, είναι πάντα άνθρωποι.
Έτσι ο κάθε πόλεμος είναι ένα συνοθύλευμα από αντιφάσεις. Και ερωτηματικά. Που βγαίνουν στην επιφάνεια εκείνες τις κρίσιμες ώρες. Τις τελευταίες, τις κλειστές. Μέσα στις κλειστές σήρραγγες και στα χαρακώματα, εκείνες τις στιγμές που νιώθεις τον εχθρό να πλησιάζει. Πίσω από τα κλειστά στόματα και τα κενά βλέμματα υπάρχουν ανομολόγητες σκέψεις. Αμείλικτα «γιατι;». Όποιοι και αν πολεμούν, εναντίον όποιων κι αν πολεμούν. Εκείνες τις κλειστοφοβικές στιγμές, όλα συμπυκνώνονται σε λίγες σκέψεις. Ή σε λίγες αράδες σ’ενα αγαπημένο πρόσωπο, που κάθε δευτερόλεπτο συνειδητοποιείς πως μάλλον δε θα ξαναδεις ποτέ. Αναμνήσεις καθημερινότητας, φόβοι του πολέμου, σκέψεις απλές –τις σύνθετες τις κόβει η λογοκρισία–, στιγμές ασήμαντες και σημαντικές, αράδες που γράφτηκαν για να εκφράσουν τον φόβο ή για να τον ξορκίσουν, γραμμές που βρίσκονται τόσο κοντά στο θάνατο που μοιάζουν γραμμένες με αίμα. Τόσο συγκλονιστικά αληθινές μα και τόσο απλές.
Αυτά είναι τα γράμματα από την Ιβο-Τζιμα. Ελευθερία, οικογένεια, αξιοπρέπεια, πατρίδα, σωτηρία: Ένα συνοθύλευμα από ιδανικά συμπυκνωμένο στις τελευταίες γραμμές που γράφτηκαν από το τρεμάμενο χέρι καποιου στρατιώτη. Δεν έχει σημασία ο τόπος, ο χρόνος, ο βαθμός, ο εχθρός. Το συνοθύλευμα των ιδανικών είναι το ίδιο. Με ένα όπλο ενάντια στον εχθρό, με ένα μαχαίρι ενάντια στον εαυτό σου, με μια χειροβομβίδα να σου σκαει στα χέρια, με μια λευκή σημαία, είναι όλα μια προσπάθεια να υπηρετήσεις το δικό σου.
Μαριάννα Ράντου
7 σχόλια:
Το δίπτυχο ταινιών για την Ίβο Τζίμα είναι πριν από οτιδήποτε άλλο ένα συναρπαστικό και, κρίνοντας από το αποτέλεσμα, επιτυχημένο κινηματογραφικό πείραμα. Προφανώς και δεν μπορεί να επιτευχθεί αντικειμενικότητα στην καταγραφή ενός ιστορικού γεγονότος, ειδικά όταν αυτός που αφηγείται ανήκει σε μία από τις δύο πλευρές. Αυτό που επιχειρεί εδώ ο Eastwood είναι απλά να κοιτάξει την απέναντι πλευρά, να νιώσει τον εχθρό, να προσπαθήσει να τον καταλάβει. Και λέω απλά γιατί έτσι θα έπρεπε να ήταν. Αλλά επειδή δυστυχώς η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική, ο εβδομηντάρης Clint παραθέτει ένα πάρα πολύ σημαντικό μάθημα.
Η βασικότερή μου ένσταση έγκειται στη σημαντική διαφοροποίηση όσον αφορά την οπτική γωνία που υιοθετούν οι δύο ταινίες, γεγονός που κάπως απομακρύνει το αποτέλεσμα από την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αρχική ιδέα της ισότιμης ενδοσκόπησης στα δύο στρατόπεδα. Επίσης, ενώ στο Flags of our Fathers ο Eastwood είναι πολιτικά τολμηρός και δε χαρίζεται καθόλου στους συμπατριώτες του, στο Letters from Iwo Jima καταφεύγει ουκ ολίγες φορές σε κλισέ σκηνές ευκόλως αποδεκτού ουμανισμού, στερώντας από τη δεύτερη ταινία μια πιο στέρεη κριτική ματιά. Βέβαια, σε όλους τους υπόλοιπους τομείς το φιλμ αριστεύει (σε αντίθεση με τις ουκ ολίγες αφηγηματικές κοιλιές του Flags) και μέσα από την ήρεμη, "ιαπωνικού" ρυθμού σκηνοθεσία του, ο Clint παρέδωσε την τελευταία (κατά τη γνώμη μου) μεγάλη ταινία της καριέρας του - μέχρι την επόμενη.
Ένα αριστούργημα, από τις καλύτερες ταινίες της δεκαετίας που διανύσαμε. Ίσως όντως ο υπερβολικός συναισθηματισμός, όπως επισημαίνει ο φίλτατος theachilles να της αφαιρεί την οξυδερκή πεσιμιστική ματιά που διέθετε ας πούμε το UNFORGIVEN το οποίο και θεωρώ magnus opus του (αν και αυτό είναι συζητήσιμο). Ωστόσο πηγάζει τόσο αληθινά, προκαλώντας μου προσωπικά αβίαστη συγκίνηση ακόμη και σε φαινομενικά "μικρά" περιστατικά, όπως με την εκτέλεση του σκύλου από τον αξιωματικό.
Συγχαρητήρια για το κείμενό σας. Καλώς σας βρήκα.
Συμφωνώ και επαυξάνω για την ανωτερότητα του Unforgiven, αν και κατά την προσωπική μου γνώμη η καλύτερη ταινία του Eastwood είναι το Mystic River. Ακόμα πιο υπόγεια, ακόμα πιο υποβλητικά, περνάει το ίδιο σχόλιο για την Αμερική της βίας και το ένοχο παρελθόν που μένει πάντα δίπλα μας. Ωστόσο, το Iwo Jima στέκει ως κάτι το ξεχωριστό στη φιλμογραφία του Αμερικανού σκηνοθέτη, καθότι εντυπωσιάζει με μια καλλιγραφική λιτότητα μιας άλλης εντελώς κινηματογραφικής σχολής από αυτήν που πρεσβεύει (ο γενικά απέριττος ως σκηνοθέτης) Clint.
Καλώς σε βρήκαμε Tucco.
Καλησπερίζω κι εγώ με τη σειρά μου, κάπως καθυστερημένα, και τους δυο σας.
Η Iwo Jima ειναι, τολμώ να πω, η αγαπημένη μου ταινία στη φιλμογραφία του μεγάλου Clint, για τους λόγους που διαφαίνονται -νομίζω- στο κείμενο. Ίσως είναι και γιατί ένας τόσο αυθεντικά Αμερικανός και "αμερικανικός" σκηνοθέτης όπως είναι ο Eastwood αλλάζει όχι απλά οπτική και ύφος αλλά σχεδόν και ολόκληρη την ιδιοσυγκρασία του για τη συγκεκριμένη ταινία.
Και πέραν των σκηνοθετικών αρετών του φιλμ (που αδίκως δεν αναφέρονται στο κείμενο ως αυτονόητες) αυτά που θεωρείς εσύ αγαπητέ Αχιλλέα ως συναισθηματικά 'ατοπήματα' της ταινίας είναι αυτά που αγαπώ εγώ -επειδή ακριβώς, όπως λέει και ο φίλος Tuco, πηγάζουν τόσο αληθινά και αβίαστα, προσδίδοντας αυτόν τον ουμανισμό που είναι για μένα το δυνατό χαρτί της ταινίας.
Ως flip side δε του "πακέτου" Flags of our fathers/Letters of Iwo Jima είναι μοναδικό επίτευγμα από μόνο του. Μέγας ο Clint, όχι αστεία.
Καλησπερα σας. Ταινιαρα το "Letters from Iwo Jima", σπουδαια αναμεσα σε πολλες που μας χαρισε ο μεγας Eastwood μεσα στην περασμενη δεκαετια!
Για μενα βεβαια καλυτερη στιγμη αυτου του μεγαλου σκηνοθετη - ηθοποιου σε ολη τη φιλμογραφια του αποτελει το "Gran Torino".
Υσ.: Καλως σας βρισκω. Συγχαρητηρια για την πολυ ωραια δουλεια που κανετε εδω!
Σειρά μου κι ας άργησα. Μαριάννα δεν περίμενα να είναι αυτή η αγαπημένη σου και μου έκανε εντύπωση όταν ετοίμασες αυτό το κείμενο. Στην ανάγνωσή του βέβαια όλα πήραν τη θέση τους. Άψογο κείμενο, οι φριχτές σκέψεις ενός πολέμου βρήκαν τη θέση τους ανάμεσα στις γραμμές σου όσο και ανάμεσα στα πλάνα του τεράστιου Ίστγουντ. Τα σχόλια με καλύπτουν πλήρως (λες και το κείμενο δεν το έκανε) οπότε θα χρησιμοποιήσω τα σχόλια για να καλωσορίσω τους "καινούριους" Tuco και Mike. Τους ευχαριστούμε για την επίσκεψη και τα καλά λόγια.
mike είσαι καλοδεχούμενος και μόνο χάρη στην profile pic σου (ο Πάνος συμφωνεί φαντάζομαι, τον Αχιλλέα δεν θα του επιτρέψουμε να εκφέρει άποψη επί του θέματος χοχο) ;))).
Κι εγώ αγαπώ πολύ και το Gran Torino, καθώς και τους Unforgiven, και το Mystic River, και, και.. (σταματώ). Είναι δύσκολο και risky να ονομάσεις κάποια ταινία "αγαπημένη" σε μια τόσο πλούσια και γεμάτη ποικιλία φιλμογραφία -αλλά αυτή τη στιγμή, αυτό που είπα παραπάνω για τιν Iwo Jima ισχύει.
Δημοσίευση σχολίου