Όσο κι αν φαντάζουν όμοιες οι κινητήριες προθέσεις τους, με συγχωρείτε αλλά δε μπορώ να συγκρίνω ούτε απλώς για να προχωρήσω στην εμφατική τους απόρριψη, ταινίες όπως ο Εκλεκτός και ο Ζωντανός Θρύλος με την καινούρια ταινία του Χίλκοουτ. Δεν μου επιτρέπει η αποδεδειγμένη οξύνοια ενός δημιουργού που παίζει με τους κανόνες, δομεί ένα φιλμ πάνω στις αντιθέσεις του και παίρνει σοβαρά θέση στα όσα αποφασίζει να προβάλλει, να τον συγκρίνω με σκηνοθέτες-(κακούς)διεκπεραιωτές όπως οι Χιουζ ή ο Φράνσις Λόρενς. Η έρημος στην οποία έχει μετατραπεί η Αμερική εδώ αποκτά νόημα που δεν χρειάζεται εκρήξεις, χορογραφημένη βία και περιπετειώδεις καταδιώξεις για να ενισχυθεί ή να καλύψει την ανοησία της.
Το κομβικό, βάσει της αποδοχής του, για τη μοντέρνα λογοτεχνία μυθιστόρημα του Κόρμακ ΜακΚάρθι θέλει έναν πατέρα αγνώστων λοιπών στοιχείων να διασχίζει μια Αμερική ολοσχερώς κατεστραμμένη, σέρνοντας ένα καρότσι με τα λιγοστά του υπάρχοντα και μοναδικη του παρέα τον ανήλικο γιο του. Το σκηνικό αυτό κρατά και ο Χίλκοουτ επιχειρώντας να εκμεταλλευτεί το μετα-αποκαλυπτικό του μήνυμα και τις προεκτάσεις του χτίζοντας ένα δράμα διαφορετικό από τα άλλα. Το παιδί σε όλη την πορεία του επιμένει να εμπιστεύεται όσους συναντά, σε αντίθεση με τον πατέρα του που φυλάσσει καλά ένα ζευγάρι σφαίρες για όταν τα πράγματα γίνουν πιο δύσκολα. Ή μάλλον πολύ πιο δύσκολα γιατί δεν είναι λίγες οι φορές που απειλούνται από ανελέητους δολοφόνους και ομάδες κανίβαλων και οι σφαίρες μένουν στη θέση τους. Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι, χωρίς να νοιάζεται να αποκαλύψει ούτε ίχνος για την φύση της καταστροφής της Γης (διαλέξτε, λέει ξεκάθαρα στο πιο ενδιαφέρον μη-σχόλιο της ταινίας, τον δικό σας φόβο), το φιλμ εμμένει στην ιδιαίτερη αυτή αντίθεση που πηγάζει από την εμπειρία μιας ζωής γεννημένης αποκλειστικά στη νέα τάξη πραγμάτων και μιας άλλης που βρέθηκε ξαφνικά αντιμέτωπη με αυτή την βιβλική εικόνα, πιθανότατα πληρώνοντας τα δικά της λάθη. Η ανησυχία της ηθικής κατάπτωσης είναι εμφανής, άλλωστε ο πατέρας επιμένει να εμπιστεύεται έναν σκισμένο χάρτη οδεύοντας τυφλά προς το... πουθενά, τρανό δείγμα της έλλειψης εμπιστοσύνης στο ανθρώπινο ένστικτο.Επιπρόσθετος προβληματισμός πάνω στο ανθρώπινο όριο ο φόβος, εκεί που το ένστικτο δεν μπορεί πια να αγνοηθεί και σπρώχνει απελπιστικά με μεγάλα βήματα προς τα πίσω: Κανιβαλισμός, επιβίωση άνευ όρων, τυφλή πίστη και θρησκεία. Οι πληγές ξύνονται μόνες τους.
Λιγότερο εσωτερική απ'ό,τι θα ήθελε, η ταινία του Χίλκοουτ φυσικά και αντιλαμβάνεται το... "ο θάνατός σου η ζωή μου", δεν προχωρά όμως τα απαραίτητο βήμα παραπέρα από το σημείο μηδέν. Η καταστροφή μπορεί να είναι φυσική, μπορεί να την ακολουθούν σεισμοί και βιβλικοί κατακλυσμοί, ο άνθρωπος όμως δεν περνά ούτε δίπλα από τα αιώνια υπαρξιακά του ερωτήματα και βίαια αφοσιώνεται σε ένα ανελέητο κυνήγι επιβίωσης του κτήνους έναντι του άλλου. Δεν διστάζει να οξύνει μέσω προκλητικά εμφανών αντιθέσεων το κοινωνικό του σχόλιο ο Χίλκοουτ και αφήνει την ελπίδα αποκλειστικά στις μορφές των δύο πρωταγωνιστών, ορίζοντας οποιονδήποτε άλλο χαρακτήρα βλέπουμε (σε παρόντα χρόνο) στο πανί ως απειλή. Ενώ λοιπόν η απειλή εντάσσεται στην φιλμική εξέλιξη πειστικά, το έργο του Χίλκοουτ χωλαίνει στην αντίστοιχη δραματουργική εξέλιξη και αδυνατεί να πυροδοτήσει μια σειρά ερωτημάτων που τριγυρνούσαν φερ' ειπείν συνεχώς στο ανάγνωσμα του μυθιστορήματος του ΜακΚάρθι, αφήνοντας ορφανή την προφανή βιβλική του αλληγορία. H ελπίδα εδώ δεν διαφαίνεται από ένα καλύτερο μέλλον και δεν προχωρά καν σε αυτό, αλλά μένει να περιορίζεται στην απλή επιβίωση του σήμερα, στο απόλυτο παρόν, στην τύχη των συναντήσεων που καθημερινά μπορεί να έχουν οι δυο περιπλανώμενοι ήρωες και η βραδυφλεγής συσκότιση του φιλμ παίρνει τον χρόνο της συνοδευόμενη από την εξαιρετική μουσική των Νικ Κέιβ και Γουόρεν Έλις. Τον άκρατο πεσιμισμό του πρωτότυπου, καθώς δε διαφαίνεται καμία ελπίδα σε ολόκληρο το ταξίδι των δύο, συγκρατεί πεισματικά ένα αμφιλεγόμενο φινάλε που διαβάζεται είτε ως θρίαμβος της οικογένειας είτε ως μηδενιστική απογοήτευση που φλερτάρει με την μισανθρωπία (αναλόγως της αντίληψης για τον χαρακτήρα του Γκάι Πιρς που εμφανίζεται λίγα λεπτά πριν τα ζενερίκ του τέλους).
Πάνος Τράγος
9 σχόλια:
Ενα πολύ δύσκολο βιβλίο έγινε μια πολύ δύσκολη αλλα πολύ ωραία ταινία.Σινεφίλ και σκεπτόμενη αυτή η άκρως υποτιμημένη ταινία απαντάει στο χάπι που χρυσώνει η Αμερική με το Up in the air!
Εκκωφαντική σιωπή, γκρίζα χρώματα και εικόνες που λένε πολύ περισσότερα από τα λόγια. Μου άρεσε :)
Καλησπέρα και στους δύο.
Academy,
Πραγματικά δύσκολη η αποστολή του Χίλκοουτ, όχι μόνο επειδή είχε να οπτικοποιήσει και να δώσει κινηματογραφικό βάρος σε αυτό το δύσκολο βιβλίο, αλλά και γιατί με την απήχηση που είχε το μυθιστόρημα στον κόσμο ο ίδιος ο σκηνοθέτης δεχόταν αφόρητη πίεση από Μέσα και λοιπά... Τα κατάφερε καλά νομίζω, λιγότερο από όσο θα ήθελα ωστόσο.
Annie Hall,
Οι εικόνες που έπλασε ο Χίλκοουτ είναι μακράν πιο έντονες και αντιπροσωπευτικές του σκοτεινού κόσμου που περιγράφει ο ΜακΚάρθι από αυτές που είχα φανταστεί. Έξοχη δουλειά εκεί. Εξηγώ στο κείμενό μου από την άλλη τα σημεία εκείνα που εμπόδισαν την ...εκτόξευση της ταινίας. Οπωσδήποτε ο Αυστραλός πάντως μας αναγκάζει να τον "προσέχουμε" στο μέλλον.
tha mporouse na to sigrinis me tin proini peripolo omos:p
o thrilos tha mporouse na gini tainiara ama den kitousan to emporiko tou thematos.
tin sigekrimeni den tin exo di akoma.
Πάρα πολύ καλό κείμενο. Συμφωνούμε τρομακτικά σε τόσο πολλά σημεία, που δεν ξέρω από που να αρχίσω.
"Αδυνατεί να πυροδοτήσει μια σειρά ερωτημάτων που τριγυρνούσαν φερ' ειπείν συνεχώς στο ανάγνωσμα του μυθιστορήματος του ΜακΚάρθι, αφήνοντας ορφανή την προφανή βιβλική του αλληγορία".
Δεν θα μπορούσες να το θέσεις καλύτερα. και μόνο το γεγονός ότι η φράση-καρδιά του βιβλίου του McCarthy "there is no god and we are his prophets" δεν αναφέρεται (όχι μόνο ρητά, αλλά δεν υπονοείται κιόλας) στο φιλμ, είναι ενδεικτικό του παραπάνω. Ο Hillcoat επικεντρώνεται στις σωματικές ανάγκες, στο ένστικτο της επιβίωσης, και αφήνει σε εντελώς δεύτερη μοίρα την ηθική έκπτωση την ανάγκη για πνευματική καθοδήγηση που είναι αν όχι σημαντικότερο, τουλάχιστον εξίσου σημαντικό (θεωρώ) για τον McCarthy.
Από την άλλη, "οι εικόνες που έπλασε ο Χίλκοουτ είναι μακράν πιο έντονες και αντιπροσωπευτικές του σκοτεινού κόσμου που περιγράφει ο ΜακΚάρθι από αυτές που είχα φανταστεί. Έξοχη δουλειά εκεί". Και αυτό ισχύει απολύτως. Η φωτογραφία του είναι κάτι το αριστουργηματικό. Είναι ακριβώς ο κόσμος του McCarthy όπως δεν τολμήσαμε να τον φανταστούμε διαβάζοντας το βιβλίο. Τόσο ρημαγμένος, τόσο καμμένος, τόσο λεηλατημένος, τόσο πληγωμένος, τόσο μουντός. Και ο Mortensen εξαιρετικός. Κινηματογραφικά άψογο.
Και γι'αυτό νομίζω και συμφωνούμε στην συνολική αντίληψη για την ταινία. Γιατί κι εμένα, παρόλες τις ενστάσεις μου (και πάντα εκνευρίζομαι όταν δεν γίνεται αντιπροσωπευτική η διασκευή από ένα καλό βιβλίο), η ταινία μου άρεσε. Γιατί είχε, εκτός από την ιδανική οπτικοποίηση των σελίδων του McCarthy, εξαιρετική δράση, σασπένς, φοβερό ρυθμό, χωρίς να αλλάζει τη δομή του βιβλίου -ενός βιβλίου που ουσιαστικά είναι 250 σελ. μη-δράσης. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό επίτευγμα.
Αυτό που νομίζω ότι έκανε εντέλει ο Hillcoat είναι να πάρει τα καθαρά κιηματογραφικά στοιχεία του βιβλίου (που είναι πολλά, δεν είναι 'αντικινηματογραφικό' όπως λένε πολλοί) και τα εξύψωσε, τα εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο, αφήνοντας όμως σχεδόν άγγιχτες τις καθαρά λογοτεχνικές (και συχνά φιλοσοφικές) πτυχές/προεκτάσεις. Παράτολμη ίσως επιλογή, όμως τουλάχιστον απέφυγε να κάνει λάθος διαχείρισή τους.
Κι έτσι κατάφερε και να σεβαστεί το υλικό του (και συνακόλουθα όσους πάνε να δουν μια μεταφορά του βιβλίου), αλλα και να κάνει ένα πολύ δυνατό, ολκληρωμένο κινηματογραφικό έργο που στέκεται μόνο του, βάζοντας ασυναίσθητα και διακριτικές φιτιλιές για φιλοσοφικές αναζητήσεις (για όσους πάνε να δουν μια αυθύπαρκτη ταινία).
Aldo,
είπα να το συγκρίνω με κάτι πιο... κοντινό. Ο Θρύλος δεν είμαι σίγουρος αν θα μπορούσε να γίνει ταινιάρα, πάντως απείχε πάρα πολύ ακόμη και από το μέτριο. Τη συγκεκριμένη νομίζω πρέπει να την δεις, σε καμία περίπτωση δεν είπα πως δεν είναι καλή ταινία.
Neutrino,
σ'ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια και για το πολύ όμορφο σχόλιό σου, ακριβώς αυτά τα σχόλια αγαπάμε στα κινηματογραφικά ιστολόγια (και όχι μόνο).
Νομίζω πάνω-κάτω οι περισσότεροι είδαν ή θα δουν κάπως έτσι το φιλμ. Κανείς δεν θα πει ότι δεν είναι καλό ή ενδιαφέρον, κανείς δεν θα το απορρίψει μονομιάς θεωρώντας το σκουπίδι.
Διάβασα το βιβλίο πολύ πρόσφατα και εντυπωσιάστηκα γιατί, ενώ πρόκειται εικονοπλαστικά και αφηγηματικά για πολύ κοντινά έργα (όσο γίνεται), ο Χίλκοουτ επιλέγει να αφήσει έξω το πιο ενδιαφέρον σχόλιο του βιβλίου και, μάλλον τελικά, τον αυτοσκοπό του.
Επικεντρώνεται όπως πολύ σωστά λες στο θρίλερ που επιτίθεται σωματικά και η ψυχολογική του πίεση έρχεται αποκλειστικά από τον φόβο του ενστίκτου της επιβίωσης. Ηθικά διλήμματα μηδέν, η φιλοσοφία του μυθιστορήματος ακρωτηριασμένη. Δεν με ενοχλεί ποτέ η μεταφορά ενός βιβλίου στο σινεμά, αλλά νιώθω ότι εδώ χρειαζόταν λιγότερη αποκόλληση από αυτό. Τα κατάφερε και με το παραπάνω, απλώς μπορεί να κάνει κάτι πολύ πιο σπουδαίο ο Χίλκοουτ και γι'αυτό είμαι πλέον σίγουρος.
Ευχαριστώ και τους δύο.
Δεν έχω διαβάσει δυστυχώς το βιβλίο για να μπορώ να κρίνω τα περί φιλοσοφίας του στην ταινία κτλ. Η ταινία πάντως μου άρεσε πολύ και δεν ξέρω κατά πόσο θα έπρεπε να βαρύνει και με επιπλέον ηθικά διλήμματα, γιατί το ότι δεν έχει καθόλου δεν ισχύει (η απόφαση της μάνας, ο κανιβαλισμός)
Εξαιρετικό κείμενο.
Zamuc,
το παραπάνω από θετικό για την ταινία είναι ότι λειτουργεί αυτόνομα κρατώντας τα ερωτήματα που θέτει η ίδια και περνώντας τα στους θεατές. Λόγω της σημαντικότητας, ας πούμε, του βιβλίου όσοι το έχουμε διαβάσει αναγκαζόμαστε σε μια δίχως ιδιαίτερη σημασία σύγκριση. Σίγουρα το φιλμ διατηρεί τα ηθικά του διλήμματα, αλλά απλουστευμένα, σε καμία περίπτωση όμως απλοϊκά.
Σ'ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο και τα καλά σου λόγια.
Ομολογώ ότι δεν έχω διαβάσει τίποτα ακόμα του McCarthy, αλλά σίγουρα ελάχιστα πλέον με κρατάνε από το να το κάνω.
Αναφορικά τώρα με το εγχείρημα του Χίλκοουτ, υπάρχει ένας φιλμικός πρόγονος που δεν είδα να αναφέρεται και φυσικά μιλάω για την Ώρα του Λύκου του Χάνεκε. Διαφορετική προσέγγιση, ίσως όμως ικανοποιεί το αίτημα για μια πιο σκεπτόμενη μετα-αποκαλυπτική ταινία. Συμφωνώ με το κείμενό σου Πάνο, εκτός από την περίπτωση του φινάλε η οποία σε καμία περίπτωση δεν μου φάνηκε διφορούμενη. Υπάρχει μια εμφανής αισιοδοξία στην εμφάνιση του Pearce και της οικογένειάς του, η οποία διαδέχτηκε μια κάπως τραβηγμένη συναισθηματικά σκηνή αποχαιρετισμού του αποθανόντος πατέρα, που προσωπικά δεν μου άρεσε. Ήταν επιρρεπής η ταινία σε τέτοιους συναισθηματισμούς, αλλά αυτή είναι ίσως και η μόνη μου ένσταση για μια σημαντική σε ποιότητα και προβληματισμούς κινηματογραφική παραγωγή. Πολύ όμορφα αναφέρεις και εσύ και η Μαριάννα την ανατριχιαστική εικονογράφηση, αλλά ιδιαίτερη μνεία θέλω να κάνω στην ερμηνεία του Mortensen. Ας μη ξεχνάμε ότι κουβαλάει ολόκληρη την ταινία, είναι σε όλα τα πλάνα μέσα (σχεδόν..) και ότι μεγάλο μερίδιο της άμεσης εμπλοκής του θεατή στα δρώμενα αποδίδεται ασυζητητί σε αυτόν.
Δημοσίευση σχολίου