Τετάρτη 7 Απριλίου 2010

CRASH (1996), του David Cronenberg


«Δε θα ήταν υπέροχο όπως ξαφνικά πεθαίνουμε, έτσι ξαφνικά να ζούσαμε;». Στη σπουδαία αυτή φράση της Katharine Hepburn συγκεντρώνεται η αιώνια ουτοπική επιδίωξη του ανθρώπου για «τελείωση». Σε μια καθημερινότητα που γνωρίζει καλά πώς να αδρανοποιεί και να μουδιάζει ακόμα και τα βαθύτερα ένστικτα, υπολανθάνει (και θα υπολανθάνει πάντα) η αναζήτηση της κορύφωσης: της στιγμιαίας μα απόλυτης συνειδητοποίησης του υπάρχειν. Μοναδική πραγματική περίπτωση κορύφωσης συνιστά ο θάνατος – ένα «μονοπώλιο» που σε σημαντικό βαθμό εξηγεί το φόβο μας για αυτόν (φόβος του αγνώστου). Υπάρχει ωστόσο και μία κατάσταση που προσεγγίζει εκείνη του θανάτου: ο οργασμός.

Η σύνδεση της σεξουαλικής κορύφωσης με το θάνατο είναι μια υπόθεση αιώνων που ο Καναδός φιλόσοφος David Cronenberg εκσυγχρονίζει εισάγοντας στην παραπάνω προβληματική το στοιχείο της τεχνολογίας. Εκτός από τις προεκτάσεις της στο ανθρώπινο σώμα (ο Vaughan θα αναφέρει ως τελικό στόχο του έργου του την ανάπλαση του ανθρώπινου σώματος μέσω αυτής), τις οποίες άλλωστε ο σκηνοθέτης επεξεργάστηκε και εικονογράφησε ήδη στο παρελθόν (βλ. για παράδειγμα τις χειρουργικές επεμβάσεις των αδελφών Mantle στο Dead Ringers), στο Crash θα επικεντρωθεί σε ένα συγκεκριμένο προϊόν της, το αυτοκίνητο. Σχεδιασμένο με καμπύλες που παραπέμπουν σε ελκυστικό κορμί και άρρηκτα συνδεδεμένο με την ανδρική σύλληψη της σεξουαλικότητας (έχετε δει αγώνες μηχανοκίνητου αθλητισμού χωρίς ημίγυμνα μοντέλα να περικυκλώνουν τα οχήματα;), το αυτοκίνητο σφύζει εκ φύσεως από ερωτισμό. Διασχίζει τις οδικές αρτηρίες όπως το απαραίτητο για τη στύση αίμα κυλάει στις φλέβες, ενώ η ταχύτητα που ξεπερνάει τα ανθρώπινα μέτρα γεννά την ηδονή της υπέρβασης. Και φυσικά, ενυπάρχει διαρκώς η απειλή της σύγκρουσης – η κορύφωση. Όλα αυτά αποκτούν την πραγματική τους διάσταση στο σημερινό δυτικό κόσμο όπου το αυτοκίνητο θεωρείται σχεδόν εξ’ ίσου αναγκαίο μ’ ένα σπίτι, πολλές φορές υποκαθιστώντας το – παραπέμπω στο προφίλ του επιχειρηματία στο εξαιρετικό Cosmopolis του Don DeLillo, φημολογούμενο επερχόμενο σχέδιο για τον Cronenberg.

Η ιδέα στην οποία στηρίζεται το μυθιστόρημα του J.G. Ballard και κατ’ επέκταση το κινηματογραφικό Crash είναι επιστημονικά αποδεδειγμένη. Στα αμέσως επόμενα λεπτά ενός αυτοκινητιστικού ατυχήματος, οι εμπλεκόμενοι βιώνουν, σχεδόν ταυτόχρονα με το μετα-τραυματικό στρες, μια απότομη έκρηξη αδρεναλίνης με συνεπακόλουθη αύξηση της σεξουαλικής όρεξης. Θέμα – ταμπού για προφανείς λόγους ακόμα και στις μέρες μας, αποτελεί το ιδανικό όχημα για να πλάσει ο Cronenberg το νοσηρό πορτρέτο της σύγχρονης κοινωνίας που θεοποιεί, λόγω του ατελέσφορου της αναζήτησης, την «τελείωση». Η αναπαράσταση του τραγικού δυστυχήματος του James Dean δεν συνιστά μια τυχαία επιλογή, αντίθετα είναι ενδεικτική της μυθοποίησης όσων γνώρισαν απρόσμενα την κορύφωση, λες και δεν τη φοβήθηκαν ποτέ όπως οι υπόλοιποι κοινοί θνητοί («πέθανε για να γίνει αθάνατος, θα φωνάξει στο τέλος του show ο Vaughan). Το παράδειγμά του προσπαθούν να ακολουθήσουν οι ήρωες του φιλμ οι οποίοι αναγνωρίζονται μεταξύ τους από τα σημάδια που κληρονόμησαν σε αυτοκινητιστικά ατυχήματα – ερωτικές μελανιές, σφραγίδες πάθους. Η κάμερα θα καταγράψει την ηδονή που απολαμβάνουν από τα σκληρά μεταλλικά εξαρτήματα των αυτοκινήτων και τα ζεστά, αναπαυτικά καθίσματα που θυμίζουν διψασμένη σάρκα. Με τη καταλυτική συνδρομή της ατμοσφαιρικής μουσικής του Howard Shore, κυκλικοί ήχοι απόκοσμων μηχανών, θα παρακολουθήσουμε την οριακή ζωή μιας χούφτας ανθρώπων ανάμεσα σε μηχανοκίνητες συγκρούσεις και σκηνές γλαφυρού σεξ. Στο τέλος, κάποιοι θα τα καταφέρουν και κάποιοι όχι. Οι πρώτες φράσεις που ανταλλάσσει το πρωταγωνιστικό ζευγάρι James Spader – Deborah Kara Unger στην αρχή της ταινίας θα επαναληφθούν, διόλου τυχαία, στο φινάλε:

«Τελείωσες;»
«Όχι…»
«Ίσως την επόμενη φορά...».

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

5 σχόλια:

Chris Z. είπε...

«Η εικόνα του ακίνητου κόσμου που αντίκριζα, με τις χιλιάδες των οδηγών να κάθονται με παραίτηση μέσα στα αμάξια τους κατά μήκος της λεωφόρου και του ορίζοντα, έμοιαζε σαν ένα μοναδικό όραμα αυτού του μηχανικού τοπίου, μια πρόσκληση να εξερευνήσουμε τις οδογέφυρες του νου μας.»

Το βιβλίο δεν το έχω διαβάσει though την ταινία την βλέπω (τελικά) μια φορά τον χρόνο και κάθε φορά ανακαλύπτω κάτι διαφορετικό. Σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ για την αναφορά/κείμενό σου για αυτό τον υπέροχο (και παρεξηγημένο) film.

Την καλημέρα μου...
;)

mahler76 είπε...

αν και δεν θυμάμαι πλέον τίποτα από την ταινία, έχω την αίσθηση πως με είχε συγκλονίσει όταν την είχα δεί...

celin είπε...

Συμφωνω με τη κριτικη σου,η ταινια ηταν πολυ ενδιαφερουσα,διεγερτικη κατα ενα αλλοκοτο τροπο κ ο Κρονενμπεργκ ενας σκηνοθετης που οι ταινιες του προκαλουν εντονα παθη
ειδικα το crash,κανεις δε μπορει να το δει με χλιαρη ματια
Πολυ καλος ο Κοτεας,παραδοξως πολυ καλη κ η Χολυ Χαντερ
Κ το πρωταγωνιστικο διδυμο βεβαια

theachilles είπε...

Chris Z
εγώ σ'ευχαριστώ για την επίσκεψη.

mahler76,
Και για μένα επίσης η πρώτη επαφή με την ταινία ήταν απλά συγκλονιστική. Από τότε, την έχω δει δεκάδες φορές - όχι τυχαία ο Scorsese την κατατάσσει μέσα στις δέκα καλύτερες για τη δεκαετία του 90.

celin,
η λέξη διεγερτική δε θα μπορούσε να είναι πιο εύστοχη. Είναι πραγματικά αδύνατο να μείνεις αδιάφορος παρακολουθώντας το, ακόμα και να προσπαθήσεις. Πρόκειται για την αγαπημένη μου ταινία ενός αγαπημένου δημιουργού. Εξαιρετικός ο Κοτέας και υπνωτιστικός ο "αρρωστημένος" (για μία ακόμα φορά James Spader.

Ανώνυμος είπε...

Έλεος παιδιά η ταινία ήταν για τον πούτσο

Δημοσίευση σχολίου