HUGO (2011), του Martin Scorsese

Φανταστείτε, για μια στιγμή, έναν κόσμο χωρίς σινεμά. Έναν κόσμο πεζό κι αβάσταχτα πραγματικό, χωρίς πολύχρωμα φανταστικά ταξίδια σε άγνωστα μέρη, χωρίς ειδυλλιακά ρομάντζα να μας γεμίζουν ελπίδα ή να μας ραγίζουν την καρδιά, χωρίς ξέφρενες καταδιώξεις να μας ανεβάζουν την αδρεναλίνη, χωρίς ξεκαρδιστικές γκάφες να μας χαρίζουν γέλιο, χωρίς ανατριχίλες και σοκαριστικά ξαφνιάσματα για να σφίγγουμε το χέρι του διπλανού μας. Έναν κόσμο χωρίς κινηματογραφικά φιλιά, χωρίς εκρήξεις, πλεκτάνες, κυνηγητά, επικές πολεμικές σκηνές, μεγαλεπήβολα μουσικοχορευτικά θεάματα, χωρίς τη μαγεία του αδύνατου, χωρίς την αναζήτηση του άπιαστου, χωρίς επισκέψεις στο άπειρο. Έναν κόσμο που τα όνειρά μας δεν θα μπορούσαν να αποτυπωθούν στο σελιλόιντ. Φανταστείτε έναν κόσμο χωρίς τον Georges Méliès.

Ποιος είναι όμως αυτός ο θαυματουργός, αναντικατάστατος κύριος που γεμίζει με ζωή τις σκοτεινές αίθουσες και που, χωρίς αυτόν, θα είχαμε στερηθεί τόσες συγκινήσεις; Ο Georges Méliès έζησε στο Παρίσι στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, κι ήταν ένας ταχυδακτυλουργός, ένας ζωγράφος, ένας μάγος της εικόνας. Ήταν ο ιδιοκτήτης ενός παραμελημένου μαγαζιού με παιχνίδια, ένας εφευρέτης κι ένας πρωτοπόρος του κινηματογράφου μαζί. Ήταν ηθοποιός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος, εικονολήπτης, μοντέρ και παραγωγός. Κι είναι, ακόμη, ο πραγματικός πρωταγωνιστής του «Hugo». "Αν ποτέ αναρωτιέσαι από που φτιάχνονται τα όνειρα, κοίτα γύρω σου: εδώ φτιάχνονται", θα μας πει κάποια στιγμή, δείχνοντας σ' ένα πιτσιρίκι το κινηματογραφικό του στούντιο, και συμπυκνώνοντας έτσι σε μια φράση τη μαγεία του «Hugo» -και μαζί κάθε άλλης ταινίας που κατάφερε να ξεπηδήσει από το πανί και να τρυπώσει στην καρδιά και τα όνειρά μας.

Η νέα ταινία του Martin Scorsese διηγείται την ιστορία ενός φτωχού, ορφανού αγοριού, που ζει μόνο σ' έναν σιδηροδρομικό σταθμό με μόνη του παρηγοριά τη σιγουριά που του δίνουν τα καλοκουρδισμένα ρολόγια του σταθμού που έχει αναλάβει, κρυφά, να συντηρεί. Ο Hugo Cabret είναι ένα μοναχικό, πληγωμένο παιδί που ψάχνει απελπισμένα μια ανάμνηση από την οικογένειά του, ή έστω μια μικρή στιγμή αγάπης από τον ψυχρό κόσμο που τον περιβάλλει. Στο δρόμο του θα βρεθεί, τυχαία, ένα κορίτσι που θα τον πιάσει από το χέρι και θα του ζητήσει να της δείξει έναν κόσμο γεμάτο περιπέτεια, κι εκείνος χωρίς να χάσει ευκαιρία θα απαντήσει στην πρόκλησή της. "Μα μπορεί να μπλέξουμε", θα του πει. "Μόνο έτσι θα ξέρεις ότι ζεις μια περιπέτεια", θα της απαντήσει. Και πράγματι, ξεκινώντας από το καλοκουρδισμένο του βασίλειο, θα φύγουν τρέχοντας και θα τρυπώσουν κρυφά σε ένα σινεμά, θα βρεθούν κυνηγημένοι, τιμωρημένοι, και τελικά, μέσω μιας σειράς περίεργων συμπτώσεων, αντιμέτωποι με ένα μυστικό που θα τους οδηγήσει σε μια απίθανη, φανταστική αποκάλυψη.

Είναι δύσκολο να γράψει κανείς για την ιστορία του «Hugo» και να μεταδώσει ταυτόχρονα με ακρίβεια το μεγαλείο της ταινίας. Να μεταδώσει με επαρκή τρόπο την αγάπη του Scorsese για το σινεμά, μια αγάπη που ξεχειλίζει από κάθε κάδρο και που δεν μπορεί παρά να σε ζεστάνει παρακολουθώντας τη. Το «Hugo» είναι μια απερίγραπτα όμορφη ταινία που υμνεί την ομορφιά των ταινιών. Είναι ένα συγκινητικό παραμύθι που έχει βαλθεί να αναδείξει τη ζεστασιά των κινηματογραφικών παραμυθιών. Είναι πάνω απ' όλα ένα μαγικό ταξίδι της φαντασίας, που μας ταξιδεύει στο πρώτο φανταστικό κινηματογραφικό ταξίδι που γυρίστηκε ποτέ: εκεί ακριβώς που ο μικρός Hugo θα βρει τις αναμνήσεις και τη ζεστασιά που έψαχνε, κι οι υπόλοιποι χαρακτήρες θα βρουν τη χαμένη τους αισιοδοξία, και εμείς, οι σύγχρονοι θεατές από την άλλη πλευρά της οθόνης θα ανακαλύψουμε για ακόμα μια φορά ποια είναι η μαγεία του κινηματογράφου, διά χειρός Scorsese.

Από τις πρώτες ταινίες του 1900, από εκείνο το κινούμενο τρένο των αδερφών Lumiere που τρόμαξε τόσο πολύ τους πρώτους παριζιάνους θεατές που πετάχτηκαν από τις θέσεις τους γιατί νόμιζαν πως το τρένο έρχεται καταπάνω τους, μέχρι το τρένο που βασανίζει στους εφιάλτες του τον Hugo Cabret το 2010 (και που το 3D του Scorsese το φέρνει με εξίσου εντυπωσιακό τρόπο καταπάνω μας, ξυπνώντας μέσα μας το πρωτόγνωρο εκείνο συναίσθημα που ένιωσαν οι θεατές εκατό χρόνια πριν), έχουν μεσολαβήσει αμέτρητες ώρες κινηματογραφικού φιλμ και άπειρες κινηματογραφικές στιγμές. Ο Scorsese (και ο Brian Selznick, ο συγγραφέας του υπέροχου βιβλίου "The Invention of Hugo Cabret", στο οποίο βασίζεται η ταινία) ξέρει τη μαγεία τους. Λατρεύει τις σκοτεινές αίθουσες, τις κινηματογραφικές ιστορίες, τις μικρές και μεγάλες κινηματογραφικές στιγμές. Και έχει βαλθεί με τρόπο θαυμαστό να τις συντηρήσει, να τις αναδείξει, να τις αναπλάσει και να τις κάνει, εκτός από αναπόσπαστο μέρος της Ιστορίας, και αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του. Και καταφέρνει να μας παρουσιάσει, με τη μορφή ενός αξιολάτρευτου παιδικού παραμυθιού, ένα υποδειγματικό μάθημα για την ιστορία του κινηματογράφου.

Φανταστείτε, μετά από ένα τέτοιο ταξίδι, έναν κόσμο χωρίς σινεμά. Χωρίς τον Méliès, χωρίς τον Scorsese. Χωρίς τον αγαπημένο σας σκηνοθέτη, χωρίς την αγαπημένη σας ταινία, χωρίς την αγαπημένη σας κινηματογραφική στιγμή. Φανταστείτε έναν κόσμο χωρίς σκοτεινές αίθουσες, χωρίς ονειροπόλους στα καθίσματα και χωρίς φανταστικά ταξίδια στο πανί.

Αν δεν μπορείτε, τότε το «Hugo» θα γίνει η αγαπημένη σας ταινία.

Μαριάννα Ράντου

(το κείμενο γράφτηκε για το www.cinemanews.gr)