THE ARTIST (2011), του Michel Hazanavicius

Το 1927 στο Χόλιγουντ, ο λαμπερός και αυτάρεσκος Ζορζ Βαλεντίν, ένας από τους μεγαλύτερους αστέρες του βωβού κινηματογράφου, αρχίζει να συνειδητοποιεί πως η έλευση του ήχου θα σημάνει αναπόφευκτα το τέλος της καριέρας του. Την ίδια στιγμή, η Πέπι Μίλερ, μια χαριτωμένη όσο και φιλόδοξη στάρλετ, την οποία ο Βαλεντίν βοήθησε στα πρώτα της βήματα, θα αρπάξει την ευκαιρία να κάνει το όνειρο της πραγματικότητα, όταν, εντελώς αναπάντεχα, θα βρεθεί στο επίκεντρο της δημοσιότητας ως μία από τις πιο υποσχόμενες εκπροσώπους του ομιλούντος κινηματογράφου. Άραγε, πόσο εύκολο πλέον είναι να διατηρηθεί μια ειλικρινής σχέση ανάμεσά τους;...

Η παραπάνω περιγραφή συνοψίζει ολόκληρη την πλοκή του φιλμ-έκπληξη του Hazanavicius, αποκαλύπτοντας συνάμα το πόσο ελάχιστη πρωτοτυπία διαθέτει. Είναι πολυάριθμες οι φορές που συναντήσαμε στην μεγάλη οθόνη τις δυσκολίες και τις συγκρούσεις μέσα σε ένα ζευγάρι δύο δημιουργικών ανθρώπων. Και σε κάποιες από αυτές, όπως το A Star is Born (1954) του George Cukor ή το σφόδρα αδικημένο New York, New York (1977) του Martin Scorsese, το θέμα εξερευνήθηκε πολύ πιο διεξοδικά και σε μεγαλύτερο βάθος. Ως εκ τούτου, όποιος μείνει σε επίπεδο πλοκής, πολύ απλά έχει χάσει την πραγματική ουσία του The Artist. Αυτή θα τη βρεις στη φόρμα του.

Με έναν τρόπο θαυμαστά απλό (μα καθόλου απλοϊκό), ο Hazanavicius μας υπενθυμίζει κάτι που ο σύγχρονος, παντογνώστης σινεφίλ μοιάζει να ξεχνάει επανειλημμένα. Τέχνη (ειδικότερα σινεμά) χωρίς φόρμα δεν υφίσταται. Χωρίς τη φορμαλιστική προσέγγιση που θα χωρέσει μέσα της την όποια θεματική ουσία, μένουμε με την πραγματική ζωή (που αν θέλουμε, βέβαια, βλέπουμε κι εκεί φόρμα και δημιουργό και πάμε να τον δοξάσουμε σε κάποιο ναό). Το συμπέρασμα μοιάζει πρωταρχικό: η φόρμα είναι ΚΑΙ αυτή ουσία. Και σαν τέτοια, ο άσημος μέχρι σήμερα Γάλλος σκηνοθέτης επιλέγει εκείνη του βωβού κινηματογράφου.

Δεν είναι μόνο η (σχεδόν) πλήρης απουσία ήχου, εδώ θα βρούμε τους απαραίτητους υπέρτιτλους, τις μούτες και τον υποκριτικό εκείνο τρόπο που παραπέμπει στις νόρμες του σινεμά στα πρώτα του βήματα. Κι όμως, εν έτη 2011, η παρακολούθηση του The Artist είναι αποκαλυπτικά φρέσκια, μια σκέτη απόλαυση. Η επιστροφή σε μια πρωτόλεια αθωότητα φαίνεται πως ήταν εξαιρετικά αναγκαία σε μια περίοδο ασύλληπτων ταχυτήτων. Με τον υπέροχό του (και παραγνωρισμένο) τίτλο του, ο Hazanavicius μας θυμίζει πως ο κινηματογράφος χρειάζεται την αυθεντική καλλιτεχνική ανησυχία. Αν αυτή απουσιάζει, οποιαδήποτε τεχνολογική καινοτομία (είτε ο ήχος είτε το 3D, είτε ό,τι άλλο θέλετε) είναι προορισμένη να μείνει στο κενό. Και κάτι τέτοιο θα ήταν καταδικαστικό για όσους θέλουν να συνεχίσουν να ονειρεύονται μέσα σε μια σκοτεινή αίθουσα, απλά γιατί δεν μπορούν πουθενά αλλού.

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

CARNAGE (2011), του Roman Polanski

Το καινούριο φιλμ του Roman Polanski θυμίζει μουσική δωματίου. Τέσσερις βιρτουόζοι βηματίζουν μεθοδικά προς μια ξέφρενη κλιμάκωση υπό τη σίγουρη καθοδήγηση του μαέστρου. Μακριά από αντίστοιχα εγχειρήματα τύπου Bergman και Allen (όπου η βαρύτερη ατμόσφαιρα έφερε την αύρα του Στρίντμπεργκ και του Τσέχωφ),εδώ τον πρώτο λόγο έχει η ειρωνεία και ο σαρκασμός. Ένα φαινομενικά μικρό, κι όχι δα τόσο ασυνήθιστο, περιστατικό ξετυλίγει το νήμα μιας καλοστημένης φάρσας που θα ξεμπροστιάσει την υποκρισία των ευκατάστατων, ενήλικων ηρώων μας. Η επιφάνεια καταρρέει, οι μάσκες πέφτουν και ο αληθινός εαυτός αποκαλύπτεται. Η αντίστιξη των γονιών με τα ίδια τα παιδιά τους είναι εύγλωττη. Βλέπετε, εκείνα δεν έχουν αναπτύξει τα τόσο υπερεκτιμημένα κοινωνικά προσωπεία και …απλά χειροδικούν. Αντίθετα, οι ενήλικοι υποκρίνονται μια ωριμότητα, έναν εκπολιτισμό και μία ανωτερότητα στους τρόπους, που όμως υφίστανται μόνο κατ’ όνομα. Και που τελικά καταπιέζουν τον πραγματικό τους εαυτό οδηγώντας τους με μαθηματική ακρίβεια στην υστερία – αρκεί η ελάχιστη σπίθα για να την πυροδοτήσει.

Η αφήγηση εξελίσσεται σχεδόν εξολοκλήρου μέσα σε ένα διαμέρισμα, φέρνοντας στο νου παλαιότερα φιλμ του Πολωνού σκηνοθέτη όπως η Αποστροφή ή ο Ένοικος. Στην πραγματικότητα, όμως, το Carnage προσεγγίζει περισσότερο την προβληματική του Cul-de-Sac (1966) ή του αινιγματικού Che? (1972). Πρόκειται, δηλαδή, για μια κωμωδία - ή παρωδία αν προτιμάτε – των ηθών της αστικής τάξης, τα βέλη της οποίας λαβώνουν πολλαπλούς στόχους: ιδεολογικές προκαταλήψεις, το οικονομικά ευκατάστατο, η καλά προστατευμένη πολιτική ορθότητα, η αποξένωση και τα προβλήματα επικοινωνίας μέσα στο γάμο (η σύνδεση με το «Ποιος Φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ» είναι αναμενόμενη).
Γυρισμένο σε αληθινό χρόνο και κρατώντας πολύ σοφά τη διάρκεια σε μικρά πλαίσια, ο Polanski εξουδετερώνει κάθε περιορισμό που του θέτουν οι τέσσερις τοίχοι χάρη σε ένα αριστοτεχνικό ντεκουπάζ. Δεν κατορθώνει να διαλύσει πλήρως την εντύπωση της θεατρικότητας, ίσως επειδή η αδυναμία της Nancy και του Alan Cowan να εγκαταλείψουν το διαμέρισμα του ζεύγους Longstreet δεν παρουσιάζεται ως ένα σουρεαλιστικό εύρημα τύπου Εξολοθρευτή Αγγέλου (1962, Luis Bunuel), αλλά προσπαθεί να ενσωματωθεί μέσα στην κριτική για τον έμφυτο στην ιδεολογία (και την ανατροφή;) των δύο ζευγαριών ανταγωνισμό. Κάπου εκεί όμως έρχεται η εξαιρετική πρωταγωνιστική τετράδα για να διαλύσει κάθε ένσταση για το φιλμ - με μπροστάρη τον Christoph Waltz που για μία ακόμα φορά μαγνητίζει με τη λεπτοδουλεμένη ερμηνεία του.

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

Oscars 2012

Ένα μικρό παιχνιδάκι, περιμένω τα δικά σας σχόλια.

Καλύτερη Ταινία

The Artist
The Descendants
Extremely Loud & Incredibly Close
The Help
Hugo
Midnight in Paris
Moneyball
The Tree of Life
War Horse

Πρόβλεψη: Μεγάλο φαβορί το The Artist που, αν τελικά κερδίσει, θα το θυμόμαστε μέσα στα χρόνια ως έναν από τους πλέον αγαπημένους μας νικητές. Συγκινητικός φόρος τιμής στην ίδια την κινηματογραφική τέχνη, υπενθυμίζει πού βρίσκεται η πραγματική της αξία σε μια εποχή κυνικού overplay. Βέβαια, το ίδιο ακριβώς πράττει και το Hugo, ίσως μάλιστα και περισσότερο πετυχημένα. Είναι το outsider της κατηγορίας (μαζί με το The Descendants) αλλά αν είναι να κερδίσει ένα από τα βασικά βραβεία, δύσκολα θα είναι εκείνο της καλύτερης ταινίας.

Προτίμηση: Αν ήθελα να προσεγγίσω μια – όσο το δυνατόν – αντικειμενική κρίση, τότε το The Tree of Life θα έπρεπε να το σηκώσει με άνεση. Επειδή όμως έχει ήδη πάρει το Χρυσό Φοίνικα (που, όπως και να το κάνουμε, είναι η μεγαλύτερη βράβευση που μπορεί να λάβει ένα φιλμ παγκοσμίως – συγνώμη θείε Όσκαρ), η οπαδική μας στήριξη πάει ανεπιφύλακτα στο Midnight in Paris.

Καλύτερη Σκηνοθεσία

Michel Hazanavicius, The Artist
Alexander Payne, The Descendants
Martin Scorsese, Hugo
Woody Allen, Midnight in Paris
Terrence Malick, The Tree of Life

Πρόβλεψη: Η κατηγορία (εκ των σημαντικών, εννοείται) που αναμένουμε με αγωνία αν θα μας επιφυλάξει την έκπληξη. Μεγάλο φαβορί ο Hazanavicius, ύπουλο outsider ο Payne, αλλά ποιος μπορεί να αποκλείσει τη βράβευση του Marty; Αξίζει ένα δεύτερο Όσκαρ, άσε που μια δεύτερη νίκη μέσα σε πέντε χρόνια φαντάζει ως η καλύτερη μορφή εξιλέωσης για το πρότερο, τριακονταετές σφάλμα της Ακαδημίας, τη στιγμή που η νίκη στις Χρυσές Σφαίρες άνοιξε το δρόμο. Ο κανόνας θέλει τα βραβεία καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας να καταλήγουν στο ίδιο φιλμ, αλλά υπάρχουν αρκετές εξαιρέσεις. Ποντάρω με τόλμη στο ότι φέτος θα έχουμε ακόμα μία από δαύτες…

Προτίμηση: Με δύο πολυαγαπημένους φίλους στην τελική πεντάδα (Woody – Marty), έναν καλλιτέχνη/φιλόσοφο που θαυμάζω όσο λίγους (Malick) κι ένα φανατικό σινεφίλ (Hazanavicius), η μόνη περίπτωση να στενοχωρηθώ είναι αν το κερδίσει ο Payne – όχι ότι δεν μου άρεσε το The Descendants, αλλά μπορεί να τα καταφέρει πολύ καλύτερα. Πάντως, αν κερδίσει ο Allen, θα πανηγυρίζω μέχρι του χρόνου. Και μόνο η υποψηφιότητα κάνει αυτή τη χρονιά την καλύτερη των όσων έχω ζήσει εκ του σύνεγγυς…

Α’ Αντρικού Ρόλου

Demian Bichir, A Better Life
George Clooney, The Descendants
Jean Dujardin, The Artist
Gary Oldman, Tinker Tailor Soldier Spy
Brad Pitt, Moneyball

Πρόβλεψη: Μάχη για δύο η συγκεκριμένη κατηγορία. Pitt και Bichir είναι δεδομένα εκτός τελικής μάχης, ενώ ο Oldman φαντάζει νικητής και με μόνη την υποψηφιότητα. Το αγαλματάκι θα πάει μάλλον στον Clooney, αν και σε ένα (πιθανό) συνολικό θρίαμβο του The Artist, ο Dujardin δεν αποκλείεται να επωφεληθεί.

Προτίμηση: Μακράν ο κορυφαίος της χρονιάς, ο Gary Oldman χαμηλώνει ιδανικά τους τόνους και προσφέρει κάμποσες σκηνές που θα τις θυμόμαστε για πολύ καιρό.

Α’ Γυναικείου Ρόλου

Glenn Close, Albert Nobbs
Viola Davis, The Help
Rooney Mara, The Girl with the Dragon Tattoo
Meryl Streep, The Iron Lady
Michelle Williams, My Week with Marilyn

Πρόβλεψη: Σούπερ φαβορί η Streep που κυνηγάει το τρίτο αγαλματάκι της καριέρας της, το δεύτερο σε αυτήν την κατηγορία. Μοναδική επιφύλαξη πριν την ανακηρύξουμε σίγουρη νικήτρια, η νίκη – έκπληξη της Viola Davis στα βραβεία του σωματείου των ηθοποιών που σπάνια πέφτουν έξω. Το σίγουρο είναι πως παλεύουν μόνες τους.

Προτίμηση: Δεν έχω δει την Close (που μάλλον θα δίνει ρέστα). Η Williams έκανε ό,τι μπορούσε, αλλά η υποψηφιότητα μου μοιάζει υπερβολική. Η αμέριστη συμπάθειά μου πάει σε Davis και Mara. Αλλά φέτος θα το παραδεχτώ: όσο κι αν δε χωνεύω ούτε τη φάτσα της, ούτε την άνευ όρων αποδοχή της, η Streep ήταν εξωπραγματικά καλή και το αξίζει.

Β’ Αντρικού Ρόλου

Kenneth Branagh, My Week with Marilyn
Jonah Hill, Moneyball
Nick Nolte, Warrior
Christopher Plummer, The Beginners
Max von Sydow, Extremely Loud & Incredibly Close

Πρόβλεψη: Η πιο βαρετή κατηγορία από αυτή τη σκοπιά. Ο Plummer έχει κερδίσει ήδη και το ξέρουν όλοι.

Προτίμηση: Έχοντας δει μόλις δύο από τις πέντε ταινίες, είναι μάλλον αδύνατο να εκφράσω γνώμη – αν και θέλω πολύ να το κερδίσει ο Sydow για τη συνολική του προσφορά. Από εκείνες για τις οποίες έχω προσωπική άποψη, ο Plummer ήταν εξαιρετικός και σίγουρα καλύτερος από τον απλά καλό Branagh.

Β’ Γυναικείου Ρόλου

Bérénice Bejo, The Artist
Jessica Chastain, The Help
Melissa McCarthy, Bridesmaids
Janet McTeer, Albert Nobbs
Octavia Spencer, The Help

Πρόβλεψη: Με προίκα τις νίκες της σε Σωματείο Ηθοποιών και Χρυσές Σφαίρες, η Octavia Spencer κατεβαίνει ως το φαβορί. Την ανησυχεί μόνο η πιθανότητα οι υποστηρικτές του The Help να μοιραστούν ανάμεσα σε αυτήν και τη Chastain. Οπότε η McCarthy θα μπορούσε να επωφεληθεί…

Προτίμηση: Στη Jessica Chastain. Για το Help, για το Take Shelter και, κυρίως, για το The Tree of Life.

Πρωτότυπου Σεναρίου

Michel Hazanavicius, The Artist
Annie Mumolo & Kristen Wiig, Bridesmaids
J. C. Chandor, Margin Call
Woody Allen, Midnight in Paris
Asghar Farhadi, A Separation

Πρόβλεψη: O Woody θα κερδίσει για τρίτη φορά στην καριέρα του μετά από Annie και Hannah, με μόνη επιφύλαξη μια σαρωτική επικράτηση του The Artist που θα συμπαρασύρει κι αυτήν την κατηγορία.

Προτίμηση: Woody και τα μυαλά στα κάγκελα. Με υποσημείωση θαυμασμού για το επίτευγμα του Farhadi κι ένα χαμόγελο ευχάριστης έκπληξης για την παρουσία του Chandor.

Διασκευασμένου Σεναρίου

Alexander Payne, Nat Faxon & Jim Rash, The Descendants
John Logan, Hugo
George Clooney, Grant Heslov & Beau Willimon, The Ides of March
Steve Zaillian & Aaron Sorkin, Stan Chervin, Moneyball
Bridget O’ Connor & Peter Straughan, Tinker Tailor Soldier Spy

Πρόβλεψη: Ωραία μάχη εδώ. Στην τελική κούρσα πηγαίνουν μάλλον το τρίο του The Descendants και το δίδυμο του Moneyball. Αν το πρώτο πάει άκλαυτο οπουδήποτε αλλού, τότε θα παρηγορηθεί με το βραβείο σεναρίου. Zaillian και Sorkin παραμονεύουν όμως…

Προτίμηση: Καταπληκτική δουλειά από όλους. Θαυμασμός για Hugo και The Ides of March, αλλά η προτίμηση πάει στο Tinker Tailor για τη φοβερή αίσθηση της ιδανικής κινηματογραφικής διασκευής ενός πυκνογραμμένου μυθιστορήματος.

Καλύτερης Φωτογραφίας

Guillaume Schiffman, The Artist
Jeff Cronenweth, The Girl with the Dragon Tattoo
Robert Richardson, Hugo
Emmanuel Lubezki, The Tree of Life
Janusz Kaminski, War Horse

Πρόβλεψη: Μεγάλος χαμός. Δεν αποκλείεται το The Artist να τσιμπήσει ένα ακόμα βραβείο εδώ. Richardson και Kaminski το έχουν ξανακερδίσει, αλλά το αξίζουν πάλι. Πιθανότερος νικητής όμως ο Cronenweth που μας έκανε να «κρυώνουμε» μέσα στην σκοτεινή αίθουσα.

Προτίμηση: Και οι πέντε αγαπημένοι και, μάλιστα, σε εξαιρετική φόρμα. Αν πρέπει να διαλέξω έναν, αυτός θα ήταν ο Lubezki.

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

HUGO (2011), του Martin Scorsese

Φανταστείτε, για μια στιγμή, έναν κόσμο χωρίς σινεμά. Έναν κόσμο πεζό κι αβάσταχτα πραγματικό, χωρίς πολύχρωμα φανταστικά ταξίδια σε άγνωστα μέρη, χωρίς ειδυλλιακά ρομάντζα να μας γεμίζουν ελπίδα ή να μας ραγίζουν την καρδιά, χωρίς ξέφρενες καταδιώξεις να μας ανεβάζουν την αδρεναλίνη, χωρίς ξεκαρδιστικές γκάφες να μας χαρίζουν γέλιο, χωρίς ανατριχίλες και σοκαριστικά ξαφνιάσματα για να σφίγγουμε το χέρι του διπλανού μας. Έναν κόσμο χωρίς κινηματογραφικά φιλιά, χωρίς εκρήξεις, πλεκτάνες, κυνηγητά, επικές πολεμικές σκηνές, μεγαλεπήβολα μουσικοχορευτικά θεάματα, χωρίς τη μαγεία του αδύνατου, χωρίς την αναζήτηση του άπιαστου, χωρίς επισκέψεις στο άπειρο. Έναν κόσμο που τα όνειρά μας δεν θα μπορούσαν να αποτυπωθούν στο σελιλόιντ. Φανταστείτε έναν κόσμο χωρίς τον Georges Méliès.

Ποιος είναι όμως αυτός ο θαυματουργός, αναντικατάστατος κύριος που γεμίζει με ζωή τις σκοτεινές αίθουσες και που, χωρίς αυτόν, θα είχαμε στερηθεί τόσες συγκινήσεις; Ο Georges Méliès έζησε στο Παρίσι στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, κι ήταν ένας ταχυδακτυλουργός, ένας ζωγράφος, ένας μάγος της εικόνας. Ήταν ο ιδιοκτήτης ενός παραμελημένου μαγαζιού με παιχνίδια, ένας εφευρέτης κι ένας πρωτοπόρος του κινηματογράφου μαζί. Ήταν ηθοποιός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος, εικονολήπτης, μοντέρ και παραγωγός. Κι είναι, ακόμη, ο πραγματικός πρωταγωνιστής του «Hugo». "Αν ποτέ αναρωτιέσαι από που φτιάχνονται τα όνειρα, κοίτα γύρω σου: εδώ φτιάχνονται", θα μας πει κάποια στιγμή, δείχνοντας σ' ένα πιτσιρίκι το κινηματογραφικό του στούντιο, και συμπυκνώνοντας έτσι σε μια φράση τη μαγεία του «Hugo» -και μαζί κάθε άλλης ταινίας που κατάφερε να ξεπηδήσει από το πανί και να τρυπώσει στην καρδιά και τα όνειρά μας.

Η νέα ταινία του Martin Scorsese διηγείται την ιστορία ενός φτωχού, ορφανού αγοριού, που ζει μόνο σ' έναν σιδηροδρομικό σταθμό με μόνη του παρηγοριά τη σιγουριά που του δίνουν τα καλοκουρδισμένα ρολόγια του σταθμού που έχει αναλάβει, κρυφά, να συντηρεί. Ο Hugo Cabret είναι ένα μοναχικό, πληγωμένο παιδί που ψάχνει απελπισμένα μια ανάμνηση από την οικογένειά του, ή έστω μια μικρή στιγμή αγάπης από τον ψυχρό κόσμο που τον περιβάλλει. Στο δρόμο του θα βρεθεί, τυχαία, ένα κορίτσι που θα τον πιάσει από το χέρι και θα του ζητήσει να της δείξει έναν κόσμο γεμάτο περιπέτεια, κι εκείνος χωρίς να χάσει ευκαιρία θα απαντήσει στην πρόκλησή της. "Μα μπορεί να μπλέξουμε", θα του πει. "Μόνο έτσι θα ξέρεις ότι ζεις μια περιπέτεια", θα της απαντήσει. Και πράγματι, ξεκινώντας από το καλοκουρδισμένο του βασίλειο, θα φύγουν τρέχοντας και θα τρυπώσουν κρυφά σε ένα σινεμά, θα βρεθούν κυνηγημένοι, τιμωρημένοι, και τελικά, μέσω μιας σειράς περίεργων συμπτώσεων, αντιμέτωποι με ένα μυστικό που θα τους οδηγήσει σε μια απίθανη, φανταστική αποκάλυψη.

Είναι δύσκολο να γράψει κανείς για την ιστορία του «Hugo» και να μεταδώσει ταυτόχρονα με ακρίβεια το μεγαλείο της ταινίας. Να μεταδώσει με επαρκή τρόπο την αγάπη του Scorsese για το σινεμά, μια αγάπη που ξεχειλίζει από κάθε κάδρο και που δεν μπορεί παρά να σε ζεστάνει παρακολουθώντας τη. Το «Hugo» είναι μια απερίγραπτα όμορφη ταινία που υμνεί την ομορφιά των ταινιών. Είναι ένα συγκινητικό παραμύθι που έχει βαλθεί να αναδείξει τη ζεστασιά των κινηματογραφικών παραμυθιών. Είναι πάνω απ' όλα ένα μαγικό ταξίδι της φαντασίας, που μας ταξιδεύει στο πρώτο φανταστικό κινηματογραφικό ταξίδι που γυρίστηκε ποτέ: εκεί ακριβώς που ο μικρός Hugo θα βρει τις αναμνήσεις και τη ζεστασιά που έψαχνε, κι οι υπόλοιποι χαρακτήρες θα βρουν τη χαμένη τους αισιοδοξία, και εμείς, οι σύγχρονοι θεατές από την άλλη πλευρά της οθόνης θα ανακαλύψουμε για ακόμα μια φορά ποια είναι η μαγεία του κινηματογράφου, διά χειρός Scorsese.

Από τις πρώτες ταινίες του 1900, από εκείνο το κινούμενο τρένο των αδερφών Lumiere που τρόμαξε τόσο πολύ τους πρώτους παριζιάνους θεατές που πετάχτηκαν από τις θέσεις τους γιατί νόμιζαν πως το τρένο έρχεται καταπάνω τους, μέχρι το τρένο που βασανίζει στους εφιάλτες του τον Hugo Cabret το 2010 (και που το 3D του Scorsese το φέρνει με εξίσου εντυπωσιακό τρόπο καταπάνω μας, ξυπνώντας μέσα μας το πρωτόγνωρο εκείνο συναίσθημα που ένιωσαν οι θεατές εκατό χρόνια πριν), έχουν μεσολαβήσει αμέτρητες ώρες κινηματογραφικού φιλμ και άπειρες κινηματογραφικές στιγμές. Ο Scorsese (και ο Brian Selznick, ο συγγραφέας του υπέροχου βιβλίου "The Invention of Hugo Cabret", στο οποίο βασίζεται η ταινία) ξέρει τη μαγεία τους. Λατρεύει τις σκοτεινές αίθουσες, τις κινηματογραφικές ιστορίες, τις μικρές και μεγάλες κινηματογραφικές στιγμές. Και έχει βαλθεί με τρόπο θαυμαστό να τις συντηρήσει, να τις αναδείξει, να τις αναπλάσει και να τις κάνει, εκτός από αναπόσπαστο μέρος της Ιστορίας, και αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του. Και καταφέρνει να μας παρουσιάσει, με τη μορφή ενός αξιολάτρευτου παιδικού παραμυθιού, ένα υποδειγματικό μάθημα για την ιστορία του κινηματογράφου.

Φανταστείτε, μετά από ένα τέτοιο ταξίδι, έναν κόσμο χωρίς σινεμά. Χωρίς τον Méliès, χωρίς τον Scorsese. Χωρίς τον αγαπημένο σας σκηνοθέτη, χωρίς την αγαπημένη σας ταινία, χωρίς την αγαπημένη σας κινηματογραφική στιγμή. Φανταστείτε έναν κόσμο χωρίς σκοτεινές αίθουσες, χωρίς ονειροπόλους στα καθίσματα και χωρίς φανταστικά ταξίδια στο πανί.

Αν δεν μπορείτε, τότε το «Hugo» θα γίνει η αγαπημένη σας ταινία.

Μαριάννα Ράντου

(το κείμενο γράφτηκε για το www.cinemanews.gr)

Αποτελέσματα Ψηφοφορίας - Best of 90's

1. Pulp Fiction....................................129



2. Se7en.............................................100



3. The Big Lebowski............................88



4. Fight Club.......................................86



5. The Thin Red Line..........................86


6. Reservoir Dogs..............................84



7. Heat...............................................82



8. Eyes Wide Shut.............................80



9. Goodfellas.....................................77


10. Twelve Monkeys..............................75


11. La Double Vie de Veronique............69
12. Hana-bi..........................................68
13. The Usual Suspects........................68
14. Underground.................................62
15. The Silence of the Lambs...............62
16. The Shawshank Redemption.........57
17. Satantango....................................56
18. Chungking Express.......................44
19. Lost Highway................................43
20. Unforgiven...................................42

Καταμετρήθηκαν 59 συμμετοχές και ψηφίστηκαν συνολικά 190(!!!) διαφορετικά φιλμ. Ευχαριστούμε για τη συμμετοχή.

Ευχαριστώ όσους παρακολούθησαν το αφιέρωμα στη δεκαετία του '90. Εύχομαι να το βρήκατε ενδιαφέρον και να επανέρχεστε σε αυτό όποτε ...νοσταλγείτε.

ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ - BEST OF 90's

Ψηφίστε τις καλύτερες/αγαπημένες σας ταινίες της δεκαετίας του 90 (έτος παραγωγής από 1990 έως 1999). Μπορείτε να βάλετε από μία έως δέκα επιλογές, σε κάθε περίπτωση όμως η κατάταξή τους θα πρέπει να είναι αξιολογική.

Αναμένουμε τις ψήφους στα σχόλιά σας.

90's Classic Scenes 5 - Reservoir Dogs

César Καλύτερης Ταινίας στα 90's

1991
Cyrano de Bergerac του Jean-Paul Rappeneau
Ποιος έπρεπε να κερδίσει: Ο βετεράνος Rappeneau σε μια από τις καλύτερες στιγμές της καριέρας του συγκινεί αβίαστα χάρη και στη φοβερά υπολογισμένη ερμηνεία του Depardieu. Λόγω προσωπικής αδυναμίας, όμως, το βραβείο θα έπρεπε να μοιραστεί μαζί με το Le Mari de la Coiffeuse του, πάντα καίριου ποιητή του δρόμου, Patrice Leconte.

1992
Tous les Matins du Monde του Alain Corneau
Ποιος έπρεπε να κερδίσει: Η κορυφαία ταινία του αδικοχαμένου Corneau είναι ένας ύμνος στην τέχνη και θα άξιζε να κερδίσει κάθε άλλη χρονιά. Όχι όμως εκείνη. Για το ίδιο ακριβώς θέμα, ο Jacques Rivette παρέδωσε ένα ανεπανάληπτο αριστούργημα και το La Belle Noiseuse ήταν η καλύτερη (όχι μόνο γαλλική) ταινία της χρονιάς. Αξίζει να αναφερθεί η παρουσία στις υποψηφιότητες του Van Gogh του Maurice Pialat, σε μια χρονιά με ενδοκαλλιτεχνικό προβληματισμό.

1993
Les Nuits Fauves του Cyril Collard
Ποιος έπρεπε να κερδίσει: Πολύ δυνατή χρονιά. Η βράβευση του τελικού νικητή ήταν το επιστέγασμα στην ανύψωση του auter complet (σκηνοθέτης, σεναριογράφος, ηθοποιός) Collard στα επίπεδα του cult status λίγο πριν το πρόωρο θάνατό του σε ηλικία 35 ετών από το AIDS. Η ίδια η ταινία, ένα τολμηρό δράμα για την ασθένεια, διατηρεί ακόμα και σήμερα τη δύναμή της. Ωστόσο, αντικειμενικά μιλώντας, υστερεί απέναντι στο εξαιρετικό Un Coeur en Hiver του Claude Sautet, ένα από καλύτερα γαλλικά φιλμ των 90’s, και στο L.627 του Betrand Tavernier.

1994
Smoking / No Smoking του Alain Resnais
Ποιος έπρεπε να κερδίσει: Μεγάλη κι άξια επικράτηση του ύστερου αριστουργήματος του Resnais απέναντι στα φαβορί (κι εξίσου σπουδαία) Trois Couleurs: Bleu του Kieslowski και Ma Saison Préférée του Techiné.

1995
Les Roseaux Sauvages του André Techiné
Ποιος έπρεπε να κερδίσει: Το κύκνειο άσμα του Kieslowski, Trois Couleurs: Rouge άξιζε τη νίκη. Ιδιαίτερη μνεία στην υποψηφιότητα του αγαπημένου στο ελληνικό κοινό, Leon του Besson.

1996
La Haine του Mathieu Kassovitz
Ποιος έπρεπε να κερδίσει: Μεγάλη χρονιά. Και σαν ταινία – φαινόμενο, το Μίσος έμοιαζε καταδικασμένο να κερδίσει το πρώτο βραβείο στην - πάντα ανήσυχη πολιτικά - γαλλική κινηματογραφική βιομηχανία. Όμως, δεν ήταν το καλύτερο φιλμ εκείνη τη χρονιά. Το La Cérémonie του Claude Chabrol και το Nelly & Monsieur Arnaud του Claude Sautet μοιράζονται αυτόν τον τίτλο.

1997
Ridicule του Patrice Leconte
Ποιος έπρεπε να κερδίσει: Μοιρασμένη χρονιά, χωρίς την πραγματικά σπουδαία ταινία. Το δράμα εποχής του Leconte κέρδισε, το ίδιο άνετα θα μπορούσε να το είχε κάνει το Les Voleurs του Techiné ή το Un Air de Famille του Cédric Klapisch. Η προσωπική μου ψήφος στο τελευταίο.

1998
On Connaît la Chanson του Alain Resnais
Ποιος έπρεπε να κερδίσει: Πάλι ο Resnais; Φυσικά. Καταπληκτικός κι άνω του συναγωνισμού (που περιελάμβανε και το The Fifth Element του Besson).

1999
La Vie Rêvée des Anges του Erick Zonca
Ποιος έπρεπε να κερδίσει: Δράμα που συνδυάζει το αισθηματικό με το κοινωνικοπολιτικό, κατά τα κλασικά γαλλικά πρότυπα, ο τελικός νικητής είναι μια καθόλα αξιόλογη ταινία. Το ίδιο ισχύει και για το Ceux qui m’aiment prendront le train του σταθερά τολμηρού Patrice Chéreau.

2000
Vénus Beauté (institute) της Tonie Marshall
Ποιος έπρεπε να κερδίσει: Η μεγάλη αδικία της δεκαετίας. Συμπαθητικό το φιλμ της Marshall, όμως το La Fille sur le Pont του Leconte ήταν μακράν η καλύτερη γαλλική ταινία της χρονιάς.

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

90's Classic Scenes 4 - Chungking Express

Το Φεστιβάλ Βερολίνου στα 90's - Χρυσή Άρκτος

1990

Music Box (Costa-Gavras) & Larks On a String (Jiri Menzel)

- Το tour-de-force της Jessica Lange απογειώνει ένα κατά τα λοιπά κοινότυπο δικαστικό δράμα που μπλέκει το ψυχροπολεμικό κλίμα με το Ολοκαύτωμα. Στέκει πολύ πιο πετυχημένο όταν επικεντρώνεται στις σχέσεις και τα μυστικά ανάμεσα σε γονείς και παιδιά.

- Ενδιαφέρουσα πολιτική σάτιρα από το πάλαι ποτέ τρομερό παιδί του τσέχικου νέου κύματος.

1991

La Casa del Sorriso (Marco Ferreri)

Συγκινητικό αισθηματικό δράμα τρίτης ηλικίας που προφανώς και χάνει στη σύγκριση με ανάλογα αριστουργήματα του παρελθόντος (Make Way for Tomorrow, Tokyo Story), αλλά πετυχαίνει να αγγίξει βαθύτερες χορδές.

1992

Grand Canyon (Lawrence Kasdan)

Ο Kasdan προσπάθησε ανεπιτυχώς να επαναλάβει την επιτυχία του Big Chill με ένα ακόμα ensemble δράμα. Σχηματικό και διδακτικό, χωρίς όμως να στερείται κάμποσων προτερημάτων – όπως οι καλές ερμηνείες και μια-δυο δυνατές σκηνές.

1993

The Wedding Banquet (Ang Lee) & The Women from the Lake of Scented Souls (Fei Xie)

- Το διακριτικό μα οξυδερκές βλέμμα του Ang Lee μπορεί να έγινε σήμα κατατεθέν στα επόμενα αριστουργήματά του, υπήρχε όμως ήδη εδώ σε αυτό το πρώιμο φιλμ με θέμα το γάμο, τις διαφυλετικές σχέσεις, την ομοφυλοφιλία και την αναζήτηση ταυτότητας.

- Ενδιαφέρουσα ποιητική σπουδή πάνω στις οικογενειακές σχέσεις και τη θέση της γυναίκας στην Ανατολή.

1994
Ιn the Name of the Father (Jim Sheridan)

Το ταλέντο του Sheridan προσπερνά το απλοϊκό σενάριο καταγγελίας και χτίζει μεθοδικά ένα φιλμ δυναμικό που παρασύρει. Όλα αυτά, φυσικά, θα ήταν αδύνατα χωρίς την εξωπραγματική ερμηνεία του Daniel Day Lewis.

1995

L’ Appât (Bertrand Tavernier)

Μελέτη ηθικής από το σίγουρο χέρι του Tavernier που όμως αποπροσανατολίζεται και, μάλλον, υποκύπτει σε ευκολίες που το υποβιβάζουν σημαντικά.

1996

Sense and Sensibility (Ang Lee)

Το υλικό ήταν έτσι κι αλλιώς καταπληκτικό, ο Ang Lee το απογειώνει με μια έξυπνη, πνευματώδη σκηνοθεσία και με μια σειρά από καταπληκτικές ερμηνείες – κυρίως από την Emma Thompson (εδώ κι ως συν-σεναριογράφος).

1997
The People vs Larry Flynt (Milos Forman)

Δυναμική κριτική των αξιών του αμερικανικού καπιταλισμού, γυρισμένη με φοβερή ενέργεια από το βετεράνο Forman.

1998
Central do Brazil (Walter Salles)

Συγκινητικό road movie που έστρεψε τα βλέμματα του παγκόσμιου κινηματογράφου στο Βραζιλιάνο δημιουργό.

1999
The Thin Red Line (Terrence Malick)

Ταινία – σταθμός στα κινηματογραφικά χρονικά γύρω από το νήμα ζωής και θανάτου μέσα από τη φόρμα ενός αντιπολεμικού φιλμ.

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

Το Φεστιβάλ Βενετίας στα 90's - Μέρος Δεύτερο

1995

Καθότι το διαγωνιστικό εκείνης της χρονιάς έμεινε σε ρηχά νερά, το γεγονός του φεστιβάλ ήταν μάλλον η βράβευση για τη συνολική τους προσφορά μιας σειράς μεγάλων ονομάτων, όπως ο Woody Allen, ο Martin Scorsese, ο Ennio Morricone, η Monica Vitti και ο Giuseppe de Santis. Από τις ταινίες ξεχώρισε με μεγάλη άνεση το La Cérémomie, ίσως η καλύτερη ταινία του 65χρονου τότε Claude Chabrol που αρκέστηκε να δει τη βράβευση των ηθοποιών του, Isabelle Huppert και Sandrine Bonnaire. Ο Χρυσός Λέοντας πήγε στο Cyclo του Βιετναμέζου Anh Hung Tran, που μέχρι σήμερα δίνει σταθερά καλές ταινίες χωρίς όμως να δικαιώνει τις προσδοκίες που γέννησε με εκείνη τη βράβευση. Τέλος, άξια αναφοράς ήταν το L’ Uommo delle Stelle του Giuseppe Tornatore και το The Crossing Guard, δεύτερη σκηνοθετική δουλειά του Sean Penn που επισκέφτηκε τη μόστρα παρέα με τον πρωταγωνιστή του, Jack Nicholson.

Χρυσός Λέοντας: Cyclo (Xich Lo) του Anh Hung Tran

1996

Η ανακοίνωση των ονομάτων που θα διαγωνίζονταν εκείνη τη χρονιά δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες, αλλά τελικά δεν είδαμε την μεγάλη ταινία. Το πρώτο βραβείο πήγε στο Michael Collins του Neil Jordan, το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο Brigands, chapitre VII του Otar Iosseliani, ενώ τα περισσότερα δευτερεύοντα βραβεία κατέληξαν στο Profundo Carmesi του Arturo Ripstein. Από τα υπόλοιπα φιλμ ξεχώρισαν – δίχως να εντυπωσιάσουν – τα For Ever Mozart του Jean-Luc Godard, The Funeral του Abel Ferrara και Carla’s Song του Ken Loach.

Χρυσός Λέοντας: Michael Collins του Neil Jordan

1997

Η χρονιά του Takeshi Kitano και του, αγαπημένου και στο ελληνικό κοινό, Hanna-bi. Τα πυροτεχνήματά του εξαφάνισαν τις υπόλοιπες ταινίες του διαγωνιστικού, από τις οποίες άλλωστε καμία δεν προσέφερε ξεχωριστές στιγμές. Το αγαπημένο παιδί του φεστιβάλ στα 90’s, o Zhang Yimou, κινήθηκε σε χλιαρά επίπεδα με το Keep Cool, ο Alan Rickman παρουσίασε την μοναδική του σκηνοθετική προσπάθεια, The Winter Guest, ένα αξιοπρεπές σε γενικές γραμμές φιλμ, ενώ το One Night Stand του Mike Figgis δεν είναι ό,τι ακριβώς περιμέναμε μετά το εξαιρετικό Leaving Las Vegas (αν κι απέφερε στο Wesley Snipes το βραβείο αντρικής ερμηνείας!). Το Μεγάλο Βραβείο πήγε σε ιταλικά χέρια, πιο συγκεκριμένα σε αυτά του Paolo Virzi για το Ovosodo.

Χρυσός Λέοντας: Hanna-bi του Takeshi Kitano

1998

Μετά από αρκετά χρόνια, το φεστιβάλ μπορεί να περηφανεύεται για την ποιότητα του διαγωνιστικού του προγράμματος. Το πρώτο βραβείο πήγε για μοναδική φορά στη δεκαετία σε ιταλική ταινία, το Cosi Ridevano του Gianni Amelio, δραματική περιγραφή της σχέσης ανάμεσα σε δύο αδέρφια. Το Μεγάλο Βραβείο κέρδισε το Terminus Paradis του Lucian Pintille από την ανερχόμενη ρουμάνικη κινηματογραφία, ενώ και ο Αργυρός Λέοντας για την καλύτερη σκηνοθεσία κατέληξε σε βαλκανικά χέρια, πιο συγκεκριμένα του Emir Kusturica για το Crna Macka, Beli Macor (Μαύρη Γάτα, Άσπρος Γάτος σε …απλά ελληνικά). Ξεχώρισαν ακόμα τα Conte d’ Automne του Eric Rohmer (Βραβείο Σεναρίου), Bulworth του Warren Beatty, Rounders του John Dahl, ενώ τον περισσότερο θόρυβο ξεσήκωσε το Run, Lola, Run του Tom Tykwer.

Χρυσός Λέοντας: Cosi Ridevano του Gianni Amelio

1999

Για δεύτερη φορά στη δεκαετία, το Χρυσό Λιοντάρι θα κερδίσει ο Zhang Yimou, αυτή τη φορά με το πολύ καλό Not One Less, μπαίνοντας έτσι στην ελίτ των δημιουργών με δύο νίκες στο περίφημο φεστιβάλ Βενετίας. Το Μεγάλο Βραβείο απονεμήθηκε στο The Wind Will Carry Us του Abbas Kiarostami, πιθανότατα η καλύτερη ταινία όλου του διαγωνιστικού. Ιδιαίτερη μνεία στα Topsy-Turvy του Mike Leigh και Une Liaison Pornographique του Frédéric Fontayne. Μάλλον απογοήτευσαν τα Holy Smoke της Jane Campion (με Harvey Keitel και Kate Winslet ως πρωταγωνιστικό δίδυμο) και το Le Vent de la Nuit του Philippe Garrel με την Catherine Deneuve.

Χρυσός Λέοντας: Not One Less του Zhang Yimou

Αχιλλέας Παπακωνσταντής

Το Φεστιβάλ Βενετίας στα 90's - Μέρος Πρώτο

1990

Στην πρώτη χρονιά της δεκαετίας, το φεστιβάλ προχώρησε σε μια επιλογή βραβείων που δίχασε. Ενώ όλοι κι όλα έδειχναν προς την πλευρά της Jane Campion και το An Angel at My Table, τελικά το φαβορί αρκέστηκε στο Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής. Ο Χρυσός Λέοντας απονεμήθηκε στο κινηματογραφικό παράδοξο με το όνομα Rosencrantz and Guildenstern are Dead του Tom Stoppard, που έκτοτε δεν ασχολήθηκε ξανά με την κινηματογραφική σκηνοθεσία. Το φιλμ είχε ένα άκρως ενδιαφέρον σενάριο (δύο δευτερεύοντες χαρακτήρες από τον σαιξπηρικό Άμλετ συνειδητοποιούν ότι η ζωή τους είναι προϊόν μυθοπλασίας…) και εξαιρετικό πρωταγωνιστικό δίδυμο (Gary Oldman, Tim Roth). Ο Αργυρός Λέοντας – Βραβείο Σκηνοθεσίας απονεμήθηκε στον Marty Scorsese για το Goodfellas.

Χρυσός Λέοντας: Rosencrantz and Guildenstern are Dead του Tom Stoppard

1991

Το φεστιβάλ του ’91 έμεινε στην ιστορία ως ένα από τα πλέον τολμηρά από άποψη προγράμματος. Βετεράνοι δημιουργοί, όπως ο Jean-Luc Godard με το Allemagne 90 Neuf Zéro ή ο Werner Herzog με το Scream of Stone, παρατάχθηκαν πλάι σε νέα, αλλά πολλά υποσχόμενα ονόματα – βλέπε, Gus van Sant με My Own Private Idaho. Ενθουσιασμό προκάλεσαν τα Raise the Red Lantern του Zhang Yimou και The Fisher King του Terry Gilliam, ωστόσο μοιράστηκαν απλά τον Αργυρό Λέοντα μαζί με το J’ Entends Plus la Guitare του Philippe Garrel. Ο Χρυσός Λέοντας κατέληξε ξανά σε αουτσάιντερ, αυτή τη φορά στο Urga (Close to Eden) του Nikita Mikhalkov. Ξεχωρίζει το Βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας στη νεαρά, τότε, Tilda Swinton για το Edward II του Derek Jarman και το αντίστοιχο αντρικής ερμηνείας για τον αδικοχαμένο River Phoenix.

Χρυσός Λέοντας: Urga του Nikita Mikhalkov

1992

Ο Gillo Pontecorvo (La Battaglia di Algeri) αναλαμβάνει καθήκοντα διευθυντή και ορίζει αμέσως ως στόχο του να γεμίσει τη Μόστρα με όλους τους μεγάλους σταρ της έβδομης τέχνης, χωρίς όμως κανένα συμβιβασμό στην ποιότητα του προγράμματος. Με σχετική επιτυχία στέφθηκε η πρώτη χρονιά του, με το διαγωνιστικό να περιλαμβάνει το Orlando της Sally Potter, το La Chasse aux Papillons του Otar Iosseliani, το Glengarry Glen Ross του David Mamet και το αριστουργηματικό Un Coeur en Hiver του Claude Sautet, που τιμήθηκε με τον Αργυρό Λέοντα. Το πρώτο βραβείο θα καταλήξει στο The Story of Qiu Ju του Zhang Yimou που, αν και βρέθηκε σε μεγάλη φόρμα στο πρώτο μισό της δεκαετίας, εδώ μάλλον τιμήθηκε ως επανόρθωση για την απρόσμενο προσπέρασμά του την προηγούμενη χρονιά.

Χρυσός Λέοντας: The Story of Qiu Ju του Zhang Yimou


1993

Σε αυτό το φεστιβάλ έλαμψαν δύο ταινίες, οι οποίες εξάλλου μοιράστηκαν όλα τα μεγάλα βραβεία, συμπεριλαμβανομένου και του Χρυσού Λέοντα. Το Short Cuts του Robert Altman ανέδειξε τον ουμανισμό που μπορεί να κρύβει μια πολυπρόσωπη, μοντερνιστική αφήγηση, ενώ το Trois Couleurs: Bleu του Kieslowski ξεκινούσε μια τριλογία που για πολλούς σημάδεψε το ευρωπαϊκό σινεμά των 90’s. Το γλυκόπικρο Un, Deux, Trois, Soleil του Bertrand Blier κέρδισε το Βραβείο Σεναρίου, ενώ ο Scorsese μοιράστηκε μαζί με τη Winona Ryder το Βραβείο Elvira Notari για το The Age of Innocence.

Χρυσός Λέοντας: Short Cuts του Robert Altman και Trois Couleurs: Bleu του Krzysztof Kieslowski

1994

Ένα πρόγραμμα γεμάτο αντιθέσεις είχε να επιδείξει η Μόστρα το 1994. Λίγους μόλις μήνες μετά τη βράβευση του Pulp Fiction στις Κάννες, η Βενετία προσπάθησε (ατυχώς) να απαντήσει με το Ειδικό Βραβείο Επιτροπής στο Natural Born Killers του Oliver Stone, σε σενάριο Tarantino. Το Heavenly Creatures του Peter Jackson μοιράστηκε τον Αργυρό Λέοντα με το πολύ δυνατό ντεμπούτο του James Gray, Little Odessa, ενώ το Lamerica του Gianni Amelio μάζεψε αποθεωτικές κριτικές και μερικά δευτερεύοντα βραβεία. Ο Χρυσός Λέοντας μοιράστηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά, πάλι δικαίως στις δυο καλύτερες ταινίες του φεστιβάλ: το Before the Rain του Milcho Manchevski και το Vive L’ Amour του ανατρεπτικού Tsai Ming-Liang.

Χρυσός Λέοντας: Vive L’ Amour του Tsai Ming-Liang και Before the Rain του Milcho Manchevski

Αχιλλέας Παπακωνσταντής