Γνήσιο τέκνο ενός μοντερνισμού άρτι αφιχθέντος, ο κινηματογράφος συνδέθηκε από τα πρώτα χρόνια της ζωής του με την ταχύτητα και την ολοένα κι αυξανόμενη παρουσία των μηχανών στην καθημερινότητά μας. Εντελώς φυσιολογικά, οι καταδιώξεις με αυτοκίνητο μονοπώλησαν από πολύ νωρίς τις πρώτες "βουβές" απόπειρες για μαζική διασκέδαση. Εκατό και βάλε χρόνια μετά, δεν έχουν αλλάξει και πολλά - εκτός ίσως από την απώλεια σε αθωότητα και το περίσσευμα σε χρήμα. Το Hollywood φροντίζει τακτικά να προσφέρει στο φιλοθεάμον κοινό κι από ένα καινούριο αυτοκινητιστικό blockbuster, όλα τους απαράλλαχτα προϊόντα μιας κερδοφόρας βιομηχανικής αλυσίδας. Κι όταν υπάρχει μία "αληθινή" ιστορία να στηρίξει το σενάριο, τότε το όλο εγχείρημα σκοράρει ανέλπιστους πόντους σοβαροφάνειας.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι παραγωγοί του Rush έφεραν δύο καθωσπρέπει καλλιτέχνες του σύγχρονου αγγλόφωνου
κινηματογράφου για να οικοδομήσουν ένα φιλμ βασισμένο στην άσπονδη φιλία δύο
θρύλων της Formula 1, τους
James Hunt και Niki Lauda. Ο σεναριογράφος Peter Morgan (The Queen, The Last King of Scotland) και ο βραβευμένος με όσκαρ σκηνοθέτης Ron Howard (Apollo 13, A Beautiful Mind) είχαν, άλλωστε,
για βοήθημα μια πρότερη εμπειρία σε παρόμοια εδάφη. Ο πρώτος δείχνει μια
σταθερή προτίμηση σε πρόσωπα υπαρκτά, ενώ ο δεύτερος έχει θητεύσει στο ιδιότυπο
genre των αθλητικών
φιλμ (Cinderella Man), ψηλαφώντας και τα όρια του buddy movie με το Da Vinci Code. Ακόμα περισσότερο, όμως, το Rush θέλει να ακολουθήσει τη δοκιμασμένη συνταγή της αμέσως
προηγούμενης συνεργασίας των δύο καλλιτεχνών, στο Frost/Nixon, όπου δύο ισχυρές αρσενικές προσωπικότητες έριξαν
εαυτούς σε μια σύγκρουση μέχρις εσχάτων με τον αμοιβαίο σεβασμό να αναδεικνύεται
νικητής. Το μόνο που καταφέρνει με αυτόν τον τρόπο είναι να κάνει τον προκάτοχό
του, ένα αξιοπρεπέστατο κατά τα λοιπά φιλμ, να μοιάζει με αξέχαστο αριστούργημα.
Μοιράζοντας ισομερώς και μεθοδικώς στους δύο ήρωές τους ψεγάδια κι
εκφράσεις μεγαλοψυχίας, οι Howard και Morgan επιδιώκουν μια χαρακτηρολογική ισορροπία μα πετυχαίνουν μια πληκτική σχηματικότητα.
Με περίσσια βίντεο κλιπ αισθητική αλλά παντελώς απρόσωπη αφήγηση, το Rush μοιάζει με ταινία που ο
συγχωρεμένος Tony Scott θα έκανε πολύ καλύτερα, κι αυτό
λέει περισσότερα από μία δεκασέλιδη κριτική. Απαραίτητη διευκρίνηση: "απρόσωπη"
δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ιδεολογικά ουδέτερη. Παρακολουθώντας δύο
πλουσιόπαιδα να παίζουν κρυφτούλι με το θάνατο από χόμπι, δε ξεχνάς μόνο πως
πολλοί άλλοι ζουν με αυτόν τον τρόπο την καθημερινότητά τους από ανάγκη και
δίχως επιλογή. Αλλά δε δυσκολεύεσαι να "πιάσεις" και το μήνυμα που
σου σερβίρεται: με σκληρή κι αδίστακτη δουλειά (Lauda) ή με καλογυμνασμένο σώμα και άνεση στο
σταριλίκι (Hunt), ο δρόμος
της επιτυχίας είναι σίγουρος. Σοβαρά...
Όλα τα παραπάνω δε θα πτοήσουν τους φανατικούς του μηχανοκίνητου
αθλητισμού, στους οποίους το Rush δίνει ακριβώς όσα υπόσχεται. Οι υπόλοιποι ας το ξανασκεφτούν...
Αχιλλέας Παπακωνσταντής
*
12 σχόλια:
Παρακολουθώντας δύο πλουσιόπαιδα να παίζουν κρυφτούλι με το θάνατο από χόμπι, δε ξεχνάς μόνο πως πολλοί άλλοι ζουν με αυτόν τον τρόπο την καθημερινότητά τους από ανάγκη και δίχως επιλογή
Με παρόμοια επιχειρήματα κριτικοί έθαψαν την Περιπέτεια του Αντονιόνι στις Κάννες του 1960 (σαχλαμαρίτσες και εξαφανίσεις μεγαλοαστών κλπ). Όχι πως βέβαια η ταινία του Ron Howard μπορεί (ή επιδιώκει) να συγκριθεί με αυτήν. Η ιδεολογικοποίηση του αισθητικού γεγονότος εκ μέρους των κριτικών είναι όμως κοινή και φυσικά όποιος έχει την «σωστή» ιδεολογία κερδίζει και την εύνοια των κρτικικών, ενώ όποιος έχει την «λάθος» την χάνει.
Εν πάση περιπτώσει, ακόμη και ο πιο ιδεολογικά προκατειλημμένος μπορεί να αναγνωρίσει ότι πρόκειται για μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες του Ron Howard. Δύο αντιφατικές προσωπικότητες που αναμετρώνται μεταξύ τους και με τους δαιμονές τους στην πίστα, δύο εξαιρετικά σκηνοθετημένες σκηνές αγώνων αλλά και μια αποφυγή ευκόλων ηρωοποιήσεων καθιστούν το Rush μια από τις καλύτερες ταινίες πάνω στο είδος της, μια καθαρά ψυχαγωγική ταινία που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις παλιές καλές στιγμές του κλασικού Hollywood.
Οι κριτικοί που έγραψαν αυτά για την Περιπέτεια, προφανώς ήταν άσχετοι ή είδαν άλλη ταινία από εμένα. Διότι στην ταινία του Αντονιόνι, δεν υπάρχει ηρωοποίηση, παρά μόνο ένα τραγικά δυσβάσταχτο κενό. Δεν ήταν διόλου τυχαία η επιλογή της κοινωνικής τάξης των χαρακτήρων, όπως άλλωστε και στα επόμενα δύο φιλμ, τη Νύχτα και την Έκλειψη. Και μπορούμε να πούμε πενήντα χρόνια μετά πόσο δίκιο είχε - περισσότερο από όσο νόμιζε κι ο ίδιος στα 60's.
Η διαφορά μας μάλλον έγκειται στο ότι πιστεύεις σε ένα αισθητικό γεγονός ξεκομμένο από την κοινωνία - ούτε καν ο δανδισμός δεν πρέσβευε κάτι τέτοιο, είχε ξεκάθαρο πολιτικό υπόβαθρο. Ειδικά στο σινεμά, μια τέχνη βιομηχανική, το να υποκρινόμαστε ιδεολογική ουδετερότητα είναι τουλάχιστον αστείο. Όμως ο φέτες James Hunt και η προσωποποίηση της βεμπερικής συνεργασίας καπιταλισμού και προτεσταντισμού Lauda, δε νομίζω ότι μπορούν να κρύψουν τι ακριβώς πρεσβεύουν. Αν το πετυχαίνουν πάραυτα, αυτό μάλλον λέει πολλά για την κατάστασή μας ως θεατές.
Προφανώς διαφωνώ ότι πρόκειται μια από τις ενδιαφέρουσες ταινίες του Howard, το αντίθετο μάλιστα θα έλεγα. Την αποφυγή εύκολων ηρωοποιήσεων αδυνατώ να καταλάβω που την είδες. Τελείως σχηματικά και υπολογισμένα, ο κάθε χαρακτήρας ισοφαρίζει τη λιγότερο ελκυστική του πλευρά, με μια ευσυγκίνητη χειρονομία - η σκηνή που ο Hunt πλακώνει το δημοσιογράφο για την τιμή του άσπονδου εχθρού του, είναι ατόφιο δείγμα κονσερβοποιημένου σεναριογράφου που αγνοεί τι σημαίνει αληθινή ζωή.
Δεν έγραψα, ούτε καν υπονόησα ότι ένα αισθητικό γεγονός είναι ξεκομμένο από την κοινωνία αλλά εστίασα ότι η κρίση στο παραδείγμα που ανέφερα έγινε με όρους ιδεολογικούς ξεκομμένους από την αισθητική. Ιδεολογική κρίση είναι αυτή που συλλήβδην καταδικάζει κάποιον επειδή δεν βλέπει τον κόσμο όπως νομίζει αυτή ότι θα έπρεπε να το βλέπει. Είναι αυτή που καταδικάζει μια ταινία οχι γι' αυτό που δείχνει, αλλά για αυτό που θα έπρεπε να δείχνει. Είναι αυτή που κατακρίνει μια ταινία που ασχολείται με μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα επειδή δεν ασχολείται και με άλλες κοινωνικές ομάδες κλπ. Άμα δεν έκρινες έτσι την ταινία, τότε τα παραπάνω δεν σε αφορούν.
Πιστεύω ότι ο Lauda θα διασκεδάζε απόλυτα με την ανακήρυξη του ως βεμπερικού συμβόλου και θα αναζητούσε κάτι ανάλογο για τον μακαρίτη Hunt. Περί έλλειψης ηρωοποίησης, ελάχιστοι θεατές θα βρουν και τους δύο ήρωες απόλυτα συμπαθείς, εξάλλου ο Lauda κόντεψε να μείνει χωρίς πνευμόνια και ο μακαρίτης Hunt βρίσκεται κάτω από το χώμα λόγω των καταχρήσεών του. Αυτό δεν έιναι και το τυπικό happy end αλλά αυτό που φαντάζομαι ότι σε ενόχλησε είναι ότι η ταινία υμνεί την προσήλωση σε έναν στόχο που δεν είναι άλλος από την κατάκτηση ενός τίτλου σε αυτό το βδελυρό παράγωγο του βιομηχανικού καπιταλισμού που είναι η φόρμουλα ένα!
Όχι αγαπητέ Μπουκ. Το πρόβλημά μου ότι η ταινία υμνεί την προσήλωση σε έναν στόχο, τη σκληρή δουλειά και την εμμονή με την επιφάνεια, ως συστατικά που εξασφαλίζουν την επιτυχία. Φαντάζομαι το Howard να βλέπει το Blue Jasmine και να σχολιάζει τη σκηνή που οι προλετάριοι κερδίζουν το λαχείο... Χαοτική απόσταση ανάμεσα σε ένα σκηνοθέτη με κοφτερή αντίληψη και σε έναν που περνά τους θεατές για πρόβατα. Αυτό που κριτικάρει με μπλαζέ κιόλας διάθεση ο Woody, θεωρώντας το αυτονόητο βλέπεις, ο Howard το υμνεί. Και φυσικά δεν κρίνω την ταινία για το τι "θα έπρεπε να δείχνει", αλλά κρίνω απολύτως "νόμιμα" το μήνυμά της. Τώρα αν κάποιους τους εκφράζει αυτή η μυθομανία του καπιταλισμού, μαγκιά τους. Αλλά εγώ ούτε παραποίησα το μήνυμα της ταινίας (αντιθέτως, θέλω να πιστεύω ότι το έκανα πιο ξεκάθαρο με τον τρόπο μου), ούτε φυσικά έχω την υποχρέωση να κρύβω την άποψή μου. Αν μη τι άλλο, η ιδεολογία ταινιών σαν το Rush μας έφερε σε αυτό το κακό χάλι εν έτη 2013.
Δεν νομίζω ότι φταίει ο Ron Howard για την κατάσταση που έχουμε φτάσει σήμερα, ούτε ταινίες σαν το Rush. Εκεί όμως που διαφωνώ κάθετα είναι στο γραφόμενό σου ότι η ταινία «υμνεί την την εμμονή με την επιφάνεια, ως συστατικά που εξασφαλίζουν την επιτυχία». Ακόμη και εγώ που δεν έχω δει ούτε έναν αγώνα φόρμουλας ένα στη ζωή μου μπορώ να αντιληφθώ πόσο δύσκολο είναι κάποιος να επιβιώσει και να κερδίσει έναν τίτλο. Πρέπει να ξέρει από μηχανές μέχρι τα χούγια των αντιπάλων του, δεν μπορεί αφημένος στην τύχη και στεκόμενος στην επιφάνεια να οδηγηθεί στην επιτυχία. Και, όπως η ταινία αφήνει να εννοηθεί, μια τέτοια επιτυχία κρατάει μόλις μερικούς μήνες, μέχρι την επόμενη σαιζόν και μετά από μερικά χρόνια ελάχιστοι σε θυμούνται και σε μνημονεύουν (περίπτωση Hunt). Οι οδηγοί δεν έιναι μόνο για την νίκη αλλά και για προσωπικούς τους λόγους που στην περίτπωση του Lauda υπονοούνται.
"Δεν νομίζω ότι φταίει ο Ron Howard για την κατάσταση που έχουμε φτάσει σήμερα, ούτε ταινίες σαν το Rush."
Είπα κάτι τέτοιο; Ότι δηλαδή ο Howard και το Rush φταίνει;
Όχι. Το ξαναγράφω όπως το έγραψα αρχικά, για να σε αφήσω μόνο σου να δεις τη διαφορά από αυτό που μου προσάπτεις ότι είπα: "Αν μη τι άλλο, η ιδεολογία ταινιών σαν το Rush μας έφερε σε αυτό το κακό χάλι εν έτη 2013." :P
Μα αυτό ακριβώς φίλε μπουκ. Αν έχεις την επιφάνεια του Hunt, μπορείς να γίνεις παγκόσμιος πρωταθλητής και να γαμάς γκόμενες όλη μέρα. Αν έχεις την προσήλωση του Lauda, θα γίνεις μόνιμος παγκόσμιος πρωταθλητής. Αν βέβαια σε λένε Μπάμπη και ο μπαμπάς σου ήταν μπακάλης, ό,τι και να κάνεις θα παίρνεις μόνο τη Φόρμουλα τρία... Εκτός αν κερδίσεις το λαχείο.
Η ταινία ασχολήθηκε με τον Hunt και το Laud, όχι με τον μπάμπη τον μπακάλη που είναι θέμα άλλης ταινίας. Προσπερνάω βέβαια το προφανές ότι ο Hunt χρειάστηκε 6 χρόνια να κερδίσει και αυτό έγινε ουσιαστικά επειδή ο Lauda τραυματίστηκε ή ότι ο Lauda έμεινε στη συνέχεια πολλά χρόνια εκτός τίτλων και κάθε άλλο παρά ήταν μόνιμος πρωταθλητής (αυτός ο τίτλος πάει στον Σουμάχερ που μάλλον αξίζει δέκα βεμπεριανά προσωνύμια).
Δεν αμφιβάλλω ότι η φόρμουλα 1 είναι ελιτιστικο σπορ αλλά δεν νομίζω ότι θα είχε μεγάλη σημασία εν τέλει αν ο Lauda ήταν γιος ενός μπακάλη ή ο Hunt μακρινός θείος του Wayne Rooney από το Manchester, υποψιάζομαι δε ότι μάλλον θα σε εξόργιζε περισσότερο η ταινία στη δεύτερη περίπτωση καθώς θα την έβλεπες ως μια ευρωπαϊκή εκδοχή του αμερικανικού ονείρου (from rags to riches).
Exactement, monsieur Mpouk. Όμως, μια λιγότερο σχηματική και πιο ειλικρινής σε επίπεδο ατομικό και κοινωνικό ταινία θα μου ήταν αρκετά πιο συμπαθής. Μόλις είδαμε αμφότεροι μια άλλη ταινία που εξυμνήσαμε για την αυθεντικότητά της στα ίδια ακριβώς στοιχεία. Γιατί να ρίξω τα στάνταρ μου, επειδή το Hollywood ασχολείται με τη Φόρμουλα 1; Επειδή εκεί είναι κατεξοχήν χώρος μύθων; Αυτήν ακριβώς την υποκρισία πολεμώ στο κείμενό μου.
Τρίβω τα δακρυσμένα μάτια μου από ερεθισμένη ικανοποίηση για την θέση του μέγα Μπουκ, δεν θα πάψω να ευελπιστώ για τον εξ' ίσου μέγα υπογράφοντα του ακατανόητα επιθετικού κειμένου.
Φιλώ πορνογραφικά αμφότερους.
Καλό μας ξημέρωμα.
Καλό ξημέρωμα Λιάκο.
Μην πάψεις να ελπίζεις. Είδες τι έγινε με τον Μπουκάτσα :P
Καλή μας δύναμη.
Νομιζω φιλε οτι ειναι εμφανης η εμπαθεια σου με τον χαουαρντ
Δεν λεω οτι ανατριχιαζω με τη παρτη του αλλα για το συγκεκριμενο εργο εισαι αναιτια σκληρος
Η ταινια ειναι ψυχαγωγικη.
ομως και το γεγονος οτι δυο ανθρωποι που εχουν τα παντα αλλα ζηλευουν ο ενας ο τον αλλον με αποτελεσμα να φθανουν κοντα στον θανατο παλευοντας για μια ματαιοδοξη πρωτια δεν σου λεει τιποτα?
Το ότι δεν τον χωνεύω το Ronnie, δεν το χωνεύω.
ΑΛΛΑ
Μας έχει δώσει μία κόρη μούρλια κι έχω χειροκροτήσει το Frost/Nixon. Το Rush για μένα είναι ταινία σαββάτου μεσημέρι στον αντέννα, αμέσως μετά το Σούπερ Σάββατο. Προφανώς οι πορωμένοι της Φόρμουλα Ένα θα το απολαύσουν.
Δημοσίευση σχολίου