STILL WALKING (2008), του Hirokazu Koreeda

Γνήσιος απόγονος της μεγάλης γιαπωνέζικης παράδοσης του «οικιακού δράματος», από τον Οζού ως τον Ναρούζε, ο Κόρε 'Εντα επιστρατεύει πάλι τη νατουραλιστική του γραφή για να μιλήσει για δύο θέματα κατεξοχήν αμείλικτα, το χρόνο και το θάνατο. Τρεις διαφορετικές γενιές συγκεντρώνονται στο πατρικό σπίτι, μόνο που η παραδοσιακή οικογένεια έχει χάσει τη καθιερωμένη της μορφή. Ο πρωτότοκος γιος έχει αποβιώσει, ο δεύτερος έχει παντρευτεί μία χήρα με παιδί και η κόρη έχει φορτώσει στους γονείς της τον ράθυμο άλλα θορυβώδη άντρα της και τα δυο παιδιά τους. Μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο, το φιλμ περιγράφει την, τελικώς, μάταιη προσπάθεια μιας χούφτας ανθρώπων να συγχωρέσουν και να συγχωρεθούν, να γεφυρώσουν χάσματα και να γιατρέψουν επιμελώς κρυμμένες πληγές. Αν ο σκοπός της συγκέντρωσης αυτής ήταν να έρθουν πιο κοντά, η ήττα είναι ολοκληρωτική. Όσα τους κρατούν σε διακριτική μα ανίκητη απόσταση είναι περισσότερα: Μια σειρά από απογοητεύσεις, υποσχέσεις που κάποιοι επέβαλαν στους άλλους και που άλλοι πήραν παρά τη θέλησή τους. Και φυσικά τα ψέματα που έρχονται αναπόφευκτα ώστε τα παιδιά να νιώσουν ότι οι γονείς έγιναν υπερήφανοι και εκείνοι να καθησυχαστούν ότι έκαναν ό,τι μπορούσαν για να οδηγήσουν τους απογόνους τους στην ευτυχία. Τελικά ο συνεκτικός ιστός της οικογένειας δεν είναι άλλος από την πανταχού παρούσα σκιά του θανάτου.

Η απώλεια και η διαχείρισή της από όσους έμειναν πίσω αποτελεί ένα θεματικό μοτίβο στον κινηματογράφο του Ιάπωνα σκηνοθέτη. Οι ήρωες του Still Walking, ανεξαρτήτου ηλικίας, έχουν γευτεί το θάνατο ενός πατέρα, ενός συζύγου, ενός παιδιού. Η πρώτη λέξη του εντυπωσιακά εύστοχου αγγλικού τίτλου χρησιμεύει ως διαχωριστικό σημείο ανάμεσα σε ζωντανούς και αποβιώσαντες, με τους τελευταίους να συνιστούν μία εξίσου έντονη παρουσία στο εξοχικό σπίτι της οικογένειας. «Κυκλοφορεί ένα φάντασμα τη νύχτα», θα πει η μικρή Mutsu αλλά στην πραγματικότητα είναι περισσότερα από ένα. Αναμνήσεις και όνειρα προ πολλού θρυμματισμένα περιφέρονται στο σπίτι και ακολουθούν κατά πόδας τους χαρακτήρες υπογραμμίζοντας τα δεσμά του παρόντος. Ο Ryota προσπαθεί να ξορκίσει από πάνω του το αμάρτημα της επιβίωσης, καθώς ο πατέρας ούτε καν προσπαθεί να κρύψει ότι για εκείνον πέθανε ο «λάθος» γιος. Αλλά είναι ο χαρακτήρας της μητέρας που συνοψίζει την επιδίωξη όλων των χαρακτήρων προς την αναζήτηση του χαμένου χρόνου. Μπορεί ο άντρας της να φορά τη μάσκα του σκληρού και απρόσιτου οικοδεσπότη και εκείνη να φαντάζει γλυκιά και δεκτική, σε μια αποκαλυπτική όμως σκηνή λίγων λεπτών θα απελευθερώσει την πικρία πολλών ετών και θα αποδειχθεί ο πιο σκληρός κριτής όλων. Στη συνέχεια, ακούγοντας το αγαπημένο ποπ τραγούδι της νιότης της, θα παραδεχθεί με τη σιωπή της την παραίτηση και το συμβιβασμό. Έτσι, με συμβολιστικούς υπαινιγμούς πίσω από τον απέριττο ρεαλισμό του, ο Κόρε Έντα θα αρνηθεί κάθε τελείωση στους αντι-ήρωές του και θα τους αφήσει με έναν διστακτικό αποχαιρετισμό παραδοχής της ήττας από τους μικρούς εγωισμούς και τις ανομολόγητες λεπτομέρειες που καθορίζουν τη ζωή.

Αχιλλέας Παπακωνσταντής